FortsaLefkada.gr 
Του ΝΙΚΟΥ ΓΑΖΗ
Με αφορμή την Ρώσικη Εβδομάδα στα Ιόνια Νησιά και την ανάμνηση της κυρίευσης (κατ’ άλλους απελευθέρωσης) της Επτανήσου από τον Ρώσο ναύαρχο και σημερινό Άγιο της Ρωσικής Εκκλησίας, Θεόδωρο Ουσακώφ, που αποτελεί την αφορμή και την αφετηρία αυτών των εκδηλώσεων, είδαν το φως της δημοσιότητας κάποιες διαμετρικά αντίθετες απόψεις και προσεγγίσεις του θέματος. Από την μια πλευρά λοιπόν έχουμε την άποψη των εκκλησιών (Ρωσικής και Ελληνικής) που συμφωνούν στους όρους «απελευθέρωση» (των νησιών) και «αγιοποίηση» του ναυάρχου. Η άποψη αυτή ενισχύεται από την προσέγγιση και άλλων διαδικτυακών μέσων, μάλλον θρησκευτικού όμως προσανατολισμού, όπως είναι η “pemrtousia.gr”, ο “proskynitis.gr”, τα “άπαντα Ορθοδοξίας” κ.λ.π.
Ο Ζακυνθινός ιστορικός Δημήτρης Αρβανιτάκης όμως, με εμφανώς αριστερίζουσα φρασεολογία και οπτική, διαφωνεί κάθετα μ΄ αυτή την άποψη και υποστηρίζει με δημοσιεύματά του πως η ρωσική «απελευθέρωση» των νησιών από τους δημοκρατικούς Γάλλους, δεν αποτελεί παρά οπισθοδρόμηση και επιστροφή στο παλιό δεσποτικό καθεστώς -που μάλιστα έγινε με την συνδρομή των Τούρκων- και που σκοπό είχε να διώξει τους Γάλλους …διαφωτιστές! Δεν παραλείπει ακόμη ο ιστορικός να στηλιτεύσει τον ρόλο του Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης για την εγκύκλιο με την οποία κάλεσε τους χριστιανούς των νησιών να συνταχθούν με τον ρωσοτουρκικό στόλο, προκειμένου να διώξουν τους άθεους Γάλλους! (Σε προηγούμενη ανάρτηση του FORTSALEFKADA.GR, στην κατηγορία «ΑΡΘΡΑ» και με τίτλο «Άγιος Θεόδωρος Ουσακώφ-αντισυκρουόμενες οι απόψεις…» υπάρχουν δημοσιευμένες αναλυτικά οι συγκρουόμενες αυτές εκτιμήσεις).
Φοβάμαι όμως πως διέρρηξε ανοιχτές πόρτες ο επτανήσιος ιστορικός μ’ αυτή την θεώρησή του. Γιατί ακόμα κι εμείς που δεν είμαστε ιστορικοί, γνωρίζουμε πως επί τουρκοκρατίας ο Πατριάρχης ήταν απλά υπάλληλος του σουλτάνου, με κύρια αποστολή του να κρατάει τους ραγιάδες ήσυχους και να μην κάνουν επαναστάσεις. Κι η απόδειξη αυτού είναι πως αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 στην Πελοπόννησο, ο ίδιος Πατριάρχης μαζί με μια πλειάδα επισκόπους του, απαγχονίστηκαν αμέσως. Συνεπώς ή γίνονταν κάποιος πατριάρχης αποδεχόμενος αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα και προσπαθούσε στα ασφυκτικά περιθώρια που του άφηναν να πετύχει το καλύτερο δυνατόν για τη φυλή του και κυρίως να διατηρήσει την εθνική και θρησκευτική της ταυτότητα ή απλά δεν γίνονταν…
Αντικειμενικότερη προσέγγιση στην προσωπικότητα του Ρώσου ναυάρχου φαίνεται πως έχει η Βικιπαίδεια που γράφει σχετικά: «Κατά τον Β΄ Ρωσοτουρκικό πόλεμο καταναυμάχησε τον στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο Κερτς το 1790. Την 1 Οκτωβρίου του 1798 μετά από ρωσοτουρκικές συσκέψεις στη Κωνσταντινούπολη ο Ουσάκωφ αναλαμβάνοντας αρχηγός του ρωσοτουρκικού στόλου και με υπαρχηγό τον Καντήρμπεη αποπλέει από την Κωνσταντινούπολη και πλέει στη θαλάσσια περιοχή των Επτανήσων όπου και καλεί με την ιστορική προκήρυξή του στις 16 Νοεμβρίου του 1798 τους Κερκυραίους σε επανάσταση, κατά της ασέβειας και αθεΐας των Γάλλων, μεταφέροντας και ειδική πατριαρχική εγκύκλιο του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄.
Μετά δε και τη συνομολόγηση της Ρωσοτουρκικής συμμαχίας του 1799, ο Ουσάκωφ προχώρησε με τη στρατιωτική βοήθεια του Αλή Πασά στην κατάληψη και κατοχή της Επτανήσου, δίνοντας τέλος στην προηγούμενη Γαλλοκρατία των Επτανήσων. Αγιοκατατάχθηκε το 2001 και τιμάται εξίσου με τους αγίους ήρωες Αλέξανδρο Νέφσκι και Δημητρίο του Ντον».
Η αλήθεια είναι πως οι Ρώσοι έκαναν (κι αυτοί) αυτό που κάνουν διαχρονικά όλες οι ξένες δυνάμεις: Χρησιμοποίησαν π.χ. το 1770 (με τα Ορλωφικά) τους Έλληνες για τους δικούς τους πολιτικοστρατιωτικούς σκοπούς. Αλλά οι Έλληνες δεν ξεσηκώθηκαν μόνο εναντίον του τυράννου τους. Ξεσηκώθηκαν και εναντίον του δυτικού στοιχείου που εκμεταλλεύονταν οικονομικά τον Ελληνισμό. Και κυρίως εναντίον του μεγάλου προνομιούχου της Ανατολής, του Γαλλικού εμπορίου.
Το μίσος που έτρεφαν οι Έλληνες κατά των Γάλλων σ΄ εκείνη την περίοδο είχε ουσιαστικά πολιτικό χαρακτήρα. Γιατί οι Δυτικοί διατηρούσαν επί αιώνες σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τους Οθωμανούς δυνάστες του ελληνισμού και αποδείχτηκαν οι χειρότεροι εχθροί της ελληνικής ανεξαρτησίας. Οι προσηλυτιστικές εκστρατείες των παπικών στον ελληνικό χώρο, η δράση των καθολικών πειρατών και ο φιλοτουρκισμός των Δυτικών κυβερνήσεων περιχαράκωσαν τον ελληνισμό στο θρησκευτικό του δόγμα και καλλιέργησαν τον αντιφραγκισμό του. Με άλλα λόγια ήταν μια εκδήλωση αυτοάμυνας και αγώνας για εθνική επιβίωση.
Ο Γάλλος αββάς Φουρμόντ, απεσταλμένος του Λουδοβίκου 15ου μερικές δεκαετίες πριν την «απελευθέρωση» των Ιονίων απ’ τους Ρώσους, αρχαιοθήρας- «επιστήμων» κατ΄ εντολήν του αφέντη του, είχε προκαλέσει απίστευτες καταστροφές σε αρχαία ευρήματα, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, κυρίως όμως στην Πελοπόννησο. Για να κατανοήσει λοιπόν κανείς το ποιον του φανατικού αυτού ιερωμένου αρχαιοκάπηλου καταστροφέα, αλλά και την (αμοιβαία) εχθρότητα μεταξύ Γάλλων και Ελλήνων εκείνης της περιόδου, αρκεί να διαβάσει το γράμμα που έστειλε απ΄ την Σπάρτη στον πρεσβευτή της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη Villeneuve (βλπ. Κυριάκου Σιμόπουλου «Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα» Β τόμος): «Βρίσκομαι σ΄ ένα φοβερό τόπο, στην περίφημη Μάνη. Κακός λαός, κι είμαι ευτυχής που γλύτωσα. Έφυγα από τη βάρβαρη πατρίδα τους χωρίς να αποκομίσω τίποτα αξιόλογο, τίποτα για να βγουν τουλάχιστον τα έξοδά μου. Για να ξεσπάσω, για να εκδικηθώ αυτό το σκυλολόϊ, ρίχτηκα πάνω στην αρχαία Σπάρτη. Δεν ήθελα να μείνει τίποτα από την πόλη που έχτισαν οι πρόγονοί τους. Την έσβησα, την ανασκάλεψα, την ξεθεμέλιωσα, δεν έμεινε λίθος επί λίθου.
Μα γιατί, θα ρωτήσει η Εξοχότης σας επέπεσα με τόση μανία πάνω σ΄ αυτή την πόλη, ώστε να γίνει αγνώριστη πληρώνοντας τις αμαρτίες των απογόνων της; Έχω την τιμή να σας απαντήσω: Ήταν πολύ αρχαία και έκρυβε με φιλαργυρία πολλούς θησαυρούς. Αυτό δεν μπορούσα να το συγχωρήσω. Ως τώρα κανείς δεν τόλμησε να τους αγγίξει. Οι Βενετοί, μόλο που υπήρξαν κάποτε κυρίαρχοι αυτής της χώρας, τους σεβάστηκαν. Έκρινα πως δεν έπρεπε να τρέφω τέτοιο σεβασμό. Την ισοπέδωσα λοιπόν με κάθε επισημότητα. Κι αυτό προκάλεσε το σεβασμό των Τούρκων, ενώ οι Έλληνες λύσσαξαν και οι Εβραίοι έμειναν κατάπληκτοι …»
Η γαλλική εξωτερική πολιτική παρέμεινε όμως σταθερά φιλοτουρκική και μετά το 1789. Το ότι μάλιστα δεν διαγράφονταν καμιά προοπτική φιλελληνικών προσανατολισμών μετά τη Γαλλική Επανάσταση, προκύπτει καθαρά από τις οδηγίες που έδωσε ο υπουργός Εξωτερικών Dumourier στο νέο πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη de Semonville (που αντικατέστησε τον βασιλόφρονα Choiseul-Gouffier). Σ΄ αυτές οι Έλληνες ήταν ανύπαρκτοι! Εκείνο που απασχολούσε τον υπουργό ήταν η ισχυροποίηση της οθωμανικής αυτοκρατορίας και η διαιώνιση των ρωσοτουρκικών αντιθέσεων και πολέμων…
Ανεξάρτητα από την υποκειμενική τοποθέτηση του καθενός λοιπόν, θα ήταν άδικο να μην παραδεχτούμε δυο αδιαμφισβήτητες ιστορικές αλήθειες: Πρώτη και σημαντικότερη είναι ότι η παρουσία και η δράση του Ρώσου ναυάρχου στα Ιόνια Νησιά, ακόμη και με την σύμπραξη του τουρκικού στόλου και την στρατιωτική συνδρομή του Αλή πασά, ήταν τελικά ευεργετική για τους λαούς των Ιονίων και κατέληξε στην δημιουργία της Επτανήσου Πολιτείας περίπου ένα χρόνο αργότερα (στις 21 Μαρτίου 1800), η οποία ήταν όντως το πρώτο σχετικά ανεξάρτητο ελληνικό κράτος μετά την άλωση. Και δεύτερη αλήθεια είναι ότι ο Ρώσος ναύαρχος, παρότι ήταν στρατιωτικός που υπηρετούσε ένα έντονα δεσποτικό καθεστώς σε μια πολύ σκληρή και βίαιη εποχή, ήταν τηρουμένων των αναλογιών ένας ενάρετος και βαθιά θρησκευόμενος άνθρωπος, ο οποίος μάλιστα κατέληξε ασκητής και μεγάλος φιλάνθρωπος.
