FortsaLefkada.gr 
Η Λευκάδα απ΄την ενετοκρατία και μετά ήταν ένας ελαιοπαραγωγός τόπος. Η επεξεργασία του καρπού της ελιάς λοιπόν και η μετατροπή του σε ελαιόλαδο γίνονταν -και συνεχίζει να γίνεται- στα ελαιοτριβεία ή αλλιώς λιτρουβιά όπως τα λέμε εμείς οι ντόπιοι. Μέχρι και την δεκαετία του ’50 τα λιτρουβιά ήταν ιππήλατα, που σημαίνει πως ήταν σχετικά πρωτόγονες κατασκευές που βασίζονταν στη δύναμη των ζώων -συνήθως των αλόγων- και μαζί των ανθρώπων, για να λειτουργήσουν. Αυτά τα λιτρουβιά λοιπόν ονομάζουμε ιππήλατα κι ένα τέτοιο λιτρουβιό θα δούμε εδώ σε λειτουργία.
Ο Ανδρέας Κατωπόδης απ΄την Καρυά έχει ένα σύγχρονο και σε λειτουργεία ελαιοτριβείο κοντά στα Πλατύστομα, λίγο πιο κάτω από κει που διασταυρώνονται οι δρόμοι Πλατυστόμων και Βαυκερής. Αντικρυστά στο ίδιο οικόπεδο, με υπομονή κατασκεύασε με πολύ κόπο και ακόμη περισσότερο μεράκι έναν άλλο πετρόκτιστο χώρο, με ανοιχτή την πρόσοψη, που μέσα του στεγάζει δυο ειδών παραδοσιακά λιτρουβιά: Ένα ιππήλατο κι ένα υδραυλικό, τέλεια εξοπλισμένα, τα οποία λειτουργούν θαυμάσια! Έτσι ο Πολιτιστικός Μουσικοφιλολογικός Όμιλος Καρυάς, με την συνεργασία του ιδιοκτήτη, ενέταξε την επίδειξη της λειτουργίας τους στο πολιτισμικό πρόγραμμά του και κάθε καλοκαίρι προσκαλεί όποιον ενδιαφέρεται να παρακολουθήσει αυτή την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επίδειξη!
Χθες (Σάββατο 30-7-2016) το βράδυ, ήταν αυτή η βραδιά για φέτος. Το ΦΟΡΤΣΑ ΛΕΥΚΑΔΑ ήταν εκεί και σας παραθέτει εδώ (εκτός απ΄το πλούσιο φωτορεπορτάζ) και καρέ-καρέ τα τεκταινόμενα με όλες τις απαραίτητες εξηγήσεις:
Αυτός είναι ο χώρος με τα δυο παραδοσιακά λιτρουβιά: Δεξιά το ιππήλατο και αριστερά το υδραυλικό. Η πρόσοψη είναι ανoιχτή για να μπορεί ο κόσμος να παρακολουθεί καθισμένος απέναντι.
Ο πρόεδρος του Απόλλωνα Σπύρος Κατωπόδης εξηγεί τα προκαταρτικά της βραδιάς.
Ο Απόλλων Καρυάς είναι πάντα πρωτοπόρος στα πολιτιστικά δρώμενα, όπως και στην γνώση αλλά και στην διατήρηση της παράδοσης…
Εν τω μεταξύ, ο ελαιόκαρπος έχει μπει στο πετρόκτιστο τριβείο, το άλογο έχει ζευθεί κι έχει αρχίσει να γυρίζει τις πέτρες υπό τις εντολές του αγωγιάτη! Οι πελεκητές πέτρες αυτές (τα δυο λιτρουβιολίθαρα) σκοπό έχουν να συνθλίψουν τις ελιές και να τις μετατρέψουν σε χυλό…
Ο αγωγιάτης αλλάζει για ξεκούραση, το άλογο όμως συνεχίζει αγόγγυστα…
Ο ιδιοκτήτης-διευθυντής παραγωγής ελέγχει διακριτικά την ποιότητα του χυλού, (ακολουθώντας το άλογο ώστε να μην του κόψει το δρόμο)…
Και κάποια στιγμή βρίσκει τις ελιές “καμωμένες”…
Οπότε ο “Ντορής” απαλλάσσεται και ξεζεύεται…
Και παρότι λίγο νευρικός απ΄τους προβολείς κι απ΄τον κόσμο, οδηγείται στο παχνί του για φαγητό και ξεκούραση…
Ο ελαιοπολτός μπαίνει στο δοχείο προκειμένου να μετακομίσει λίγο παραδίπλα…
Οι κυρίες περίεργες πλησιάζουν να δούν από κοντά με κίνδυνο να λερωθούν. Το ίδιο κι ο μικρός συνάδελφος…
Αρχίζει το ¨τσόλιασμα”. Που σημαίνει να μπεί ο πολτός και να απλωθεί με το χέρι, περίπου από δυο “πιάτα” στο κάθε τσόλι, που είναι ένας υφαντός χοντρός “φάκελλος” από γίδινο μαλλί…
Μετά το κάθε τσόλι μεταφέρεται στην “στάση” που είναι το πιεστήριο και τοποθετείται με προσοχή το ένα πάνω στο άλλο…
…κι η ιστορία επαναλαμβάνεται μέχρι ν΄αδειάσει το δοχείο από πολτό…
Το αφεντικό βάζει το τελευταίο τσόλι και ισιώνει τα υπόλοιπα…
Η χειροκίνητη βίδα του πιεστηρίου γυρίζοντας (εδώ με το χέρι), αρχίζει να συμπιέζει τα τσόλια και ήδη αρχίζουν να τρέχουν προς τα κάτω τα ζουμιά…
Πέφτοντας τα ζουμιά, οδηγούνται στο διαχωριστικό κουτί πηγαίνοντας το λάδι (όχι καθαρό) δεξιά και το νερό (ο λιόσμος) στο αριστερό διαμέριμα…
Τα τσόλια έχουν συμπιεστεί αρκετά και η βίδα έχει βαρύνει πολύ για τα μπράτσα των δυο ανδρών. Οπότε επιστρατεύεται η φυσική και το ξύλο γίνεται ο μακρύτερος μοχλοβραχίονας που θα αυξήσει την πίεση και την στίψη…
Εδώ το αποτέλεσμα είναι ακόμη πιο φανερό… Όμως επειδή και και το νέο σύστημα πίεσης φθάνει στα όριά του… 
Γυρνάμε ξανά στην Φυσική και μακραίνουμε ακόμα περισσότερο τον μοχλοβραχίονα, οπότε η πίεση στα τσόλια συνεχίζεται αυξημένη…
Όταν όμως δυσκολεύουν κι έτσι τα πράγματα, ξαναγυρίζουμε στην Φυσική. Το σχοινί που βλέπετε τυλίγεται την κολώνα-άξονα, ο οποίος θα γυριζει πάλι με την βοήθεια μοχλού…
Η νέα πατέντα βοηθάει κι η πίεση στα τσόλια που προκαλεί το στίψιμό τους συνεχίζεται…
Κάτι που κάνουν όμως οι εργαζόμενοι, δεν αρέσει καθώς φαίνεται στον ιδιοκτήτη. Οπότε αναλαμβάνει δράση ο ίδιος κι αποδείχνει πως …ο παλιός είν΄ αλλιώς!
Το στίψιμο στα τσόλια ολοκληρώθηκε και το λάδι πλέον βρίσκεται στο ξύλινο κασόνι. Αυτό διαπιστώνει με το δάχτυλο το αφεντικό και πάει παρακάτω στον χειροκίνητο διαχωριστήρα!
Οπότε αναλαμβάνει υπηρεσία το αφεντικό, ή κάποιος άλλος αντίστοιχης εμπειρίας με το τρύπιο καυκί!
Ο ιδιοκτήτης γεμίζει το καυκί με λάδι (που περιέχει και νερό), το νερό φεύγει -σαν βαρύτερο που είναι- απ΄ τις τρύπες και μένει το λάδι,
Το οποίο αδειάζει στον τενεκέ μπροστά του!
Έτσι λειτουργούσε το ιππήλατο σύστημα. Ακολουθεί πλούσιο σχετικό φωτορεπορτάζ:
