Το πάτημα των σταφυλιών στον Κάβαλο

Ο Κάβαλος και τα χωριά των Σφακιωτών γενικότερα, είναι απ΄τα λίγα χωριά του νησιού μας που συνεχίζουν να καλλιεργούν αμπέλια και ιδιαίτερα την φημισμένη ντόπια ποικιλία των μαύρων σταφυλιών, το βαρτζαμί. Κι επειδή τυχαίνει το Κυριακάτικο πάτημα των σταφυλιών να συμπίπτει και με τους φημισμένους μεζέδες του χωριού, ανεβήκαμε μέχρις εκεί με σκοπό να τα συνδυάσουμε και τα δυο. Πρώτα να παρακολουθήσουμε το πάτημα των σταφυλιών στην οικία Ζαβιτσάνου και στην συνέχεια να τιμήσουμε κανένα κοκορέτσι στο μαγαζί του Λιβιτσάνου, πίνοντας κι ένα ποτηράκι κρασί βαρτζαμί της περσινής παραγωγής!

Παρακολουθείστε εδώ λοιπόν καρέ-καρέ σε μορφή φωτορομάντσου την διαδικασία του παραδοσιακού πατήματος των σταφυλιών, καθώς και πλούσιο φωτορεπορτάζ:

Το πατητήρι είναι στημένο έτοιμο πάνω στην κάδη και τα σταφύλια (σε υδατοστεγή τσουβάλια) αδειάζονται μέσα του.

Τα σταφύλια κι ο όποιος μούστος (είναι ο χυμός τους) υπήρχε στο τσουβάλι, αδειάζονται στο πατητήρι…

Αρχίζει το πάτημα περιμετρικά, μια δουλειά που τελικά είναι πολύ πιο δύσκολη απ΄ όσο φαίνεται, γιατί το πόδι πρέπει να πατάει με δύναμη για να φθάνει κάτω-κάτω… Ο μούστος αρχίζει να ρέει στην κάδη απ΄τις χάθετες χαραμάδες του πατητηριού.

Όταν πατηθούν καλά τα σταφύλια και λιώσουν, το πατητήρι συμπηρώνεται με νέα.

Το πάτημα ξαναρχίζει, ενώ κυρά Μαρία κερνάει δροσερά σταφυλάκια τους (ξένους) περαστικούς που παρακολουθούν την διαδικασία…

Απομένουν αρκετά σταφύλια ακόμη που περιμένουν να πατηθούν…

Αφού στηθεί το τρόκολο (κάτω), τα τσίπρα (στο πατητήρι) μπαίνουν στον κουβά…

κι αδειάζονται στο τρόκολο για στύψιμο…

Αφού στύφτηκαν καλά, το τρόκολο διαλύεται στα εξ ων συνετέθη και αποκαλύπρονται τα συμπιεσμένα-και ξεζουμισμένα- τσίπρα. Εν τω μεταξύ ο μούστος που έβγαλαν, συλλέχθηκε με τον κουβά και ρίχτηκε πίσω στην κάδη, ενώ κατέβηκε κι ο πατητής για να βοηθήσει στη διαδικασία…

Συλλέγονται οι τελευταίες σταγόνες μούστου για να επιστρέψουν στην κάδη…

Ο κίλυνδρος απ΄τα τσίπρα διαλύεται και τοποθετείται σε σάκκους είτε για να αποσταχθεί αργότερα και να βγάλει τσίπουρο, είτε για να καταλήξει λίπασμα στο χωράφι…

Κι ο κύκλος επαναλαμβάνεται απ΄την αρχή μέχρι να πατηθούν όλα τα σταφύλια…

Όταν τελειώσει το πάτημα των σταφυλιών και το στύψιμο των τσίπρων, ο μούστος φιλτράρεται (συνήθως με σπάρτα ή με άλλα κατάλληλα φυτά που τοποθετούνται πίσω από το βρυσάκι της κάδης) και μπαίνει στα ξύλινα κρασοβάρελα, ενώ από ένα μικρό μέρος του συνηθίζεται να φτιάχνεται μουστόπιτα, σουτζούκια ή πετιμέζι. Τα βαρέλια αφήνονται ξεσφράγιστα για σαράντα περίπου μέρες, ώστε να γίνει η ζύμωση (ή βράση  όπως την λένε στα χωριά) και μετά, έχοντας γίνει κρασί πλέον, το βαρέλι σφραγίζεται κι είναι έτοιμο για κατανάλωση…

*****