Πως το φτιάχναν το σαπούνι…

Όσοι περάσαμε τα -ήντα και είμαστε από χωριό, ξέρουμε για τις προσπάθειες των γονιών και των παππούδων μας να ελαχιστοποιήσουν όσο αυτό ήταν δυνατόν τις αγορές έτοιμων προϊόντων απ΄τα μπακάλικα της εποχής. Ο λόγος της προσπάθειάς τους ήταν προφανής: Οι αγορές απαιτούσαν δραχμές και δραχμές δεν υπήρχαν. Έτσι αγόραζαν ελάχιστα πράγματα όπως καφέ και ζάχαρη, λίγο ρύζι χύμα, ένα μπουκάλι οινόπνευμα για εντριβές, λίγο πετρέλαιο για τη λάμπα κ.λ.π. Οι νοικοκυράδες βέβαια ενίοτε αγόραζαν και κανένα ρούχο για το σπίτι ή για την προίκα της κόρης απ΄τον πλανώδιο πραματευτή, συνήθως κρυφά απ΄τον άντρα, όμως αυτό κατά κανόνα πληρώνονταν με ανταλλαγή ειδών, κυρίως με λάδι, με αυγά, ακόμα και με καμιά κότα ζωντανή, γιατί οι κόκκοροι ήταν λίγοι και θα τους αποζητούσε ο άνδρας…

Σχεδόν όλα τα υπόλοιπα χρειαζούμενα λοιπόν φρόντιζαν να τα παράγουν ή να τα κατασκευάζουν οι ίδιοι, φθάνοντας έτσι την αυτάρκεια του νοικοκυριού σε απίστευτο ποσοστό! Έτσι έτρωγαν ότι παρήγαγαν και παρασκεύαζαν ότι χρειαζόνταν, το ψωμί, το τυρί, το λάδι, το κρασί, τα κηπευτικά, τα αυγά, τα φρούτα, αλλά και πιο εξελιγμένα πράγματα όπως τα γλυκά του σπιτιού (συνήθως του κουταλιού), το τμάτσι (χειροποίητο ζυμαρικό, αντί για μακαρόνια) τον τοματοπελτέ, το σαπούνι και άλλα. Τα δυο τελευταία μάλιστα, τοματοπελτέ και σαπούνι, τα παρασκεύαζαν κυρίως οι γυναίκες σε παρέες κι ύστερα μοίραζαν μεταξύ τους το προϊόν!

Το Σάββατο (30-7) που βρεθήκαμε στο λιτρουβιό του Αντρέα Κατωπόδη κοντά στα Πλατύστομα, για να παρακολουθήσουμε την πολύ ενδιαφέρουσα επίδειξη (που έχουμε ήδη αναρτήσει) για την λειτουργία των παραδοσιακών λιτρουβιών, που οργάνωσε ο Απόλλων Καρυάς , το πρόγραμμα περιλάμβανε και μια ακόμη, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επίδειξη: Πως παρασκευάζονταν το χωριάτικο, οικιακό σαπούνι!

Πρόθυμος, πολυμήχανος κι άριστα ενημερωμένος ο Ανδρέας Βλάχος ήταν ο καταλληλότερος για παρουσιαστής τέτοιων μεθόδων. Καρσάνικης προέλευσης ο Ανδρέας, παρότι έζησε τα περισσότερα χρόνια του στην Αττική, ποτέ δεν σταμάτησε να επιδίδεται, να κατασκευάζει και ν΄ απολαμβάνει πολλά απ΄ τα παλιά εκείνα γνήσια και υγιεινά αγαθά! Παρακολουθείστε εδώ λοιπόν καρέ-καρέ τον Ανδρέα, να μας δείχνει πως έφτιαχναν το οικιακό σαπούνι μέχρι τα μισά και πλέον του προηγούμενου αιώνα:

Σωστός”χημικός” ο Ανδρέας Βλάχος, ήταν ο καταλληλότερος για παρουσιαστής…

Στην αρχή βάζουμε το νερό. Μετρημένο και ήταν 3.300 γραμμάρια!

Μετά με πολλή προσοχή, καθότι είναι καυστική, προσθέτουμε την καυστική σόδα… Τα γραμμάρια μου διαφεύγουν…

Ανακατεύουμε αργά και προσεκτικά, ενώ ο Αντρέας ελέγχει την θερμοκρασία. Το μίγμα ανεβάζει θερμοκρασία αλλά πρέπει να φθάσει και να σταθεροποιηθεί στους 90 βαθμούς Κελσίου!

Ο ένας συνεχίζει να ανακατεύει το μίγμα, ενώ ο άλλος αδειάζει το μετρημένο λάδι (10 κιλά) στο άλλο δοχείο…

Παίρνονται συνεχείς μετρήσεις της θερμοκρασίας του μίγματος, η οποία κανονικά έπρεπε να πέφτει…

Η θρμοκρασία επιμένει να μένει ψηλά, οπότε επιστρατεύεται η σύζυγος (του “χημικού”) Χαρά και φέρνει τον μαστέλο με λίγο νερό μέσα…

Το μπουγέλο με το θερμό μίγμα επικάθεται στον μαστέλο, σε μια τεχνητή μείωση της θερμοκρασίας του

Ρίχνουμε το μίγμα στο ελαιόλαδο ενώ ανακατέβουμε με τον ηλεκτρικό αναδευτήρα…

Συνεχίζεται απαλά το ανακάτωμα με το χέρι…

Ο παρουσιαστής εξηγεί με υπομονή στους θεατές τα τεκταινόμενα, ενώ το μίγμα συνεχίζει ν΄αναδεύται.

Το μίγμα κρύωσε, ανακατεύτηκε και μεταφέρεται στο καλούπι…

Το μίγμα χύνεται στο καλούπι με απαλές κινήσεις…

Και η διαδικασία τελειώνει!

Το μίγμα τώρα πρέπει σιγά-σιγά να πήξει και όταν στερεοποιηθεί, (μετά από 24 ώρες περίπου), να κοπεί στο επιθυμητό μέγεθος το  κομμάτι!

Οπότε είναι δικαιολογημένη η συζυγική επιβράβευση του “Χημικού”!

*****