“Συμβάντα” στην Λέσχη Ανάγνωσης και Στοχασμού”

«Συμβάντα» στην Λέσχη Ανάγνωσης και Στοχασμού»

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ

Ένας άνθρωπος ανάμεσα στους ρινόκερους…

Από τα … «συμβάντα» στη Λέσχη Ανάγνωσης και Στοχασμού του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ακόμα πιο ενδιαφέρουσες απόψεις διατυπώθηκαν στην εκδήλωση της Λέσχης Ανάγνωσης και Στοχασμού του Συνδέσμου Φιλολόγων στην καφετέρια Boschetto, την Τετάρτη, 30 Μαΐου 2018. Το βιβλίο που διαβάστηκε και αναλύθηκε ήταν το θεατρικό έργο «Ο ρινόκερος» του Ευγένιου Ιονέσκο, συνέχεια του αφιερώματος στο θέατρο, με τίτλο Επί σκηνής.

Το έργο, από τα σημαντικότερα του «θεάτρου του παράλογου», εξακολουθεί και σήμερα, εξήντα χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή του, να εκφράζει νοσηρές καταστάσεις των ανθρώπινων μαζικών κοινωνιών, όταν χάνεται η ατομικότητα και η ελεύθερη σκέψη και στη θέση του παράγεται μια συμπαγής, ανεγκέφαλη, επικίνδυνη μάζα, με συσκοτισμένη ή και ανύπαρκτη σκέψη, που εύκολα χειραγωγείται και παρασύρεται σε καταστάσεις μαζικής υστερίας και τυφλού φανατισμού. Προϊόν της επώδυνης εμπειρίας του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού, το έργο του Ιονέσκο εικονοποιεί με απίστευτα στρατηγήματα έκφρασης τη σταδιακή έκπτωση της ορθολογικότητας,  της επικοινωνίας, της ελεύθερης βούλησης των ανθρώπων,  καθώς ο λόγος αποσυντίθεται, εξαπλουστεύεται, μηδενίζεται,  όπως ακριβώς και η σκέψη των ανθρώπων. Και τελικά χάνεται παντελώς η έννοια του νοήματος.

Στο έργο αυτό του Ιονέσκο, όπου οι άνθρωποι μεταμορφώνονται σταδιακά σε ρινόκερους, και μάλιστα αναπτύσσουν μια ισχυρότατη ροπή προς τη μεταμόρφωσή τους σε αποκρουστικά παχύδερμα, μεταβάλλοντας και την αισθητική τους ακόμα, ο συγγραφέας συγκροτεί τη δραματική ουσία του έργου μέσα από απαράμιλλα ευρηματικούς μηχανισμούς παραγωγής ειρωνικών, παραλογικών συλλογισμών. Η δραματικότητα των προσώπων δεν έγκειται στην αδυναμία τους να δράσουν, όπως στο θέατρο του Τσέχωφ, του Ίψεν κ.λ.π.), αλλά η αδυναμία τους να επικοινωνήσουν ουσιαστικά, η ανημπόρια τους να ζήσουν μέσα σ’έναν κόσμο που χάνει τις ρίζες, τις αξίες και τα νοήματά του.

Κι ο τρόπος που εκφράζονται τα παραπάνω δεν είναι άλλος παρά η αποδιάρθρωση, η έκπτωση της ίδιας της γλώσσας, η οποία εκπέμπει απλοϊκότητες, χωρίς συνοχή, χωρίς νόημα και προπάντων, χωρίς ανταπόκριση. Αλλά αποδιάρθρωση της γλώσσας σημαίνει αποδιάρθρωση και αποδόμηση του Λόγου, με την πολλαπλή κλασική του σημασία. Η απόλυτη κοινή λογική που εκφέρεται από τους ήρωες του έργου ισοδυναμεί με τον απόλυτο παραλογισμό, βίωμα με ιλαρότατες διαστάσεις αλλά και ένα υποδόριο δραματικό κατακάθι.

Η αντίσταση ωστόσο του κεντρικού ήρωα, του Μπερανζέ, ο οποίος αρνείται να υποκύψει στον πειρασμό να μεταλλαχτεί σε ρινόκερο τη στιγμή που όλοι οι άλλοι, ακόμα και η αγαπημένη του Ντέζη, έχουν μεταμορφωθεί, αποτελεί μια αισιόδοξη προοπτική πως ο άνθρωπος θα επιζήσει τελικά έναντι ενός αλλοτριωτικού πολιτισμού: που  εξουθενώνει την ατομικότητα και την ύπαρξή του και τελικά τη συνύπαρξή του με τους άλλους ανθρώπους.

Στη συζήτηση που έγινε γύρω από τη συμβολική «γλώσσα» του έργου, τη μορφή,  τους διαλόγους, τα ζεύγη των διαλεγόμενων προσώπων, τα φανερά και κρυφά μηνύματα, αναλύθηκε: η πρωτοποριακή, αινιγματική έκφραση του «θεάτρου του παράλογου»,  ο τρόπος με τον οποίο εικονίζει το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης χωρίς να συζητάει γι’αυτό (όπως κάνει π.χ. ο Κάφκα, ο Καμύ, ο Σαρτρ, ο Σαλακρού…), για τη δραματικότητα του κωμικού και το κωμικό του δραματικού και τέλος για το περιεχόμενο του αισιόδοξου επιλόγου του έργου. Τι θα μπορούσε δηλαδή σήμερα να είναι μια νίκη του ανθρώπου και της ανθρωπιάς; Πώς θα μπορούσε να υλοποιηθεί ο καταληκτικός λόγος του Μπερανζέ, του μόνου ανθρώπου ανάμεσα στα πλήθη των παχύδερμων:

«Θα πολεμήσω ενάντια σ’ όλο τον κόσμο. Η καραμπίνα μου, πού είναι η καραμπίνα μου; (Γυρίζει προς το μέρος του τοίχου, που φαίνονται πάντα τα κεφάλια των ρινόκερων και ουρλιάζει με όλη του τη δύναμη).

Ενάντια σ’ όλον τον κόσμο! Θα υπερασπίσω τον εαυτό μου ενάντια σ’ όλο τον κόσμο… δεν θα καθίσω με σταυρωμένα χέρια, θα πολεμήσω… Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος… και μέχρι να ‘ρθει το τέλος θα παραμείνω άνθρωπος! Όχι δεν θα συνθηκολογήσω!… ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΣΑΝ ΚΑΙ ΣΑΣ!».

Τέλος, ανακοινώθηκαν τα επόμενα βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν. Πρόκειται για μια ακόμα συνέχεια στο «θέατρο του παράλογου», με τα έργα: «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμουελ Μπέκετ και «Οι νταντάδες» του Γιώργου Σκούρτη.

Υ.Γ. Υπέροχες οι πίτσες της Καίτης και τα κοκάκια της Γεωργίας… Ευχαριστούμε!

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                                       Η ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Δρ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού                                                     Κατερίνα Ροντογιάννη

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *