Επιστημονική Διημερίδα-Αφιέρωμα στην Μικρασιατική Καταστροφή

Σύνδεσμος Φιλολόγων: Επιλεγόμενα Επιστημονικής Διημερίδας

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ  Επιστημονικής Διημερίδας (11 και 12 Νοεμβρίου 2022)

Μικρασία: Τα ελεγεία του ξεριζωμού. Ιστορικά, λαογραφικά και λογοτεχνικά αποτυπώματα. Σκέψεις απο-λογισμού  και «επίδοση» ευχαριστιών

Θα αρχίσω με κάποιες σκέψεις, απάντηση σε ένα ερώτημα που συχνά έθετα στον εαυτό μου στη διάρκεια της μακράς πορείας διοργάνωσης αυτού του επετειακού αφιερώματος. Γιατί όλη αυτή η προσπάθεια; Για ποιους; Ποια η ευρύτερη απήχηση τέτοιων διοργανώσεων στη νόηση και στο συναίσθημα των ανθρώπων; Πώς μπορεί το παρελθόν να επανέρχεται στο παρόν και να διεκδικεί τα δικαιώματά του ως πηγή συσσωρευμένης πείρας αν όχι και σοφίας. Και ήθους.

Υπάρχουν βέβαια και διατυπώνονται πολλές απαντήσεις-κάποιες συνήθεις και επαναλαμβανόμενες. Από τους ιστορικούς, τους στοχαζόμενους πάνω στην ιστορία, τους κοινωνικούς επιστήμονες… τους δημοσιογράφους, τους εκφωνητές πανηγυρικών λόγων. Κάθε λόγος έχει τον «λόγο» του. Και εκπροσωπεί ίσως και ένα μέρος της αλήθειας. Σίγουρο είναι ότι ανάλογα με τους στόχους και τις ποιότητες μπορεί να αντιπροσωπεύουν ένα μέρος αυτού που με την ευρύτερη έννοια αποκαλούμε «πολιτισμός».

Πώς το εννοώ τούτη τη στιγμή του απολογιστικού λόγου αυτού του διήμερου που μοιραστήκαμε; «Ο πολιτισμός δεν κάνει τίποτε για την κοινωνία, εάν δεν της δίνει την ουσία και τη μορφή της αρετής…», θα γράψει ο Νόρμπερτ Ελιάς στο έργο του  «Η εξέλιξη του πολιτισμού». Θα μείνω σ’αυτό. Γιατί περιλαμβάνει τα πάντα. Ακόμα κι εκείνο το αίσθημα συνύπαρξης,-έστω και προσωρινό-, εγγύτητας μεταξύ των ανθρώπων, μιας πράυνσης που προσφέρει ο λόγος, η τέχνη, η φίλια σχέση που αναπτύσσεται μέσω της πνευματικότητας στην ατμόσφαιρα που διαχέεται και ανεπαίσθητα μας διαπερνά.

Τα ιστορικά γεγονότα που θα οδηγήσουν στην κορυφαία τραγωδία του νεοελληνικού κράτους-στη Μικρασιατική καταστροφή, τον Σεπτέμβρη του 1922- εμπεριέχουν όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να μας δώσουν την «ουσία και τη μορφή της αρετής», την ανάγκη λειτουργίας μιας κλασικής σοφίας, η οποία συσσωματώνει και εκπέμπει άπαξ δια παντός τον λόγο της για τα ανθρώπινα. Και η εκατοστή επέτειος των γεγονότων αυτών δυστυχώς μάς βρίσκει σε μια εποχή τεράστιας αναστάτωσης και προϊούσας διαταραχής, όχι μόνο στην περιοχή μας και στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά σε μια διευρυμένη πραγματικότητα σοβαρής παγκόσμιας απειλής.

Δεν είναι τυχαία επιλογή το πορτρέτο που επιλέξαμε για την αφίσα και την πρόσκληση, έργο του Ρουμάνου ζωγράφου Nicolae Tonitza (1886-1940). Αυτό το γυναικείο πρόσωπο με το σκοτεινό βλέμμα σαν μαρμαρωμένο στην αυστηρή και επίσημη, ακινητοποιημένη στον χρόνο μορφή του λαϊκού πόνου, συναιρεί τον τρόμο του πολέμου, το άλγος του ξεριζωμού, της προσφυγιάς, του θανάτου-την ετυμηγορία της ιστορίας –που είναι όχι τόσο η Νέμεσις και η Τίσις, όσο η διδαχή.

Πιστεύω πως οι δύο αυτές μέρες μάς πρόσφεραν μια ποικιλία εμπειριών της ιστορικής εποχής κάτω από το πρίσμα της ιστορίας, της λαογραφίας, της λογοτεχνίας, ανοίγοντας κεφάλαια και ερευνητικά μέτωπα που έχουν μακρύ δρόμο να διανύσουν στο μέλλον.

Θα προσπαθήσουμε να ανακεφαλαιώσουμε εν συντομία τα δικά μας «γεγονότα» και να αποχωριστούμε έχοντας βιώσει τη γνησιότητα ενός πνευματικού γεγονότος, για τη δημιουργία του οποίου όλοι υπήρξατε βασικοί συντελεστές.

Μετά το μεστό νοημάτων καλωσόρισμα της Προέδρου Φιλολόγων κατά το άνοιγμα των εργασιών του διήμερου, ακολούθησαν οι χαιρετισμοί των παρισταμένων εκπροσώπων πολιτικών και εκπαιδευτικών θεσμών και φορέων: του Βουλευτή Λευκάδας Αθανασίου Καββαδά, του Αντιπεριφερειάρχη και οικοδεσπότη της εκδήλωσης Ανδρέα Κτενά, του Δημάρχου Χαράλαμπου Καλού, του Διευθυντή Α/θμιας Εκπαίδευσης  Κωνσταντίνου Μπατσίλα.

Στην εναρκτήρια συνεδρία η στοχαστική εισήγηση του συγγραφέα και διδάκτορα φιλολογίας Σπύρου Βρεττού, διαμόρφωσε το γενικότερο φιλοσοφικό και πολιτισμικό περίγραμμα της ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού, μέσα στο οποίο τοποθέτησε και ερμήνευσε το γεγονός της Μικρασιατικής Καταστροφής και το άπλωσε σε μια παγκόσμια, καθολική-τρόπον τινά-ανθρώπινη «ειμαρμένη». Υπογραμμίζοντας ωστόσο το πνεύμα σοφίας που εκπέμπει η ιστορία.

Ο Καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ηλίας Πετρόπουλος και Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας, Γλώσσας και Πολιτισμού των Παρευξείνιων χωρών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, πραγματικός διαχρονικός  πολίτης της Ιωνίας, μας καθοδήγησε σ’αυτήν: τη χώρα σοφών και θεών, τεκμηριώνοντας το βάθος των ριζών της ελληνικότητας στην περιοχή και γι’αυτό περισσότερο την ένταση της κορυφαίας  νεοελληνικής τραγωδίας. της οποίας την ανθρώπινη οδύνη «ζωγράφισε» δραματικά με προσωπικές οικογενειακές μνήμες.

Ο Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μουρέλος, δημιουργός και υπεύθυνος της έγκυρης επιστημονικά ιστοσελίδας Δημόσιας Ιστορίας CLIO TURBATA-την οποία προτείνουμε στους εκπαιδευτικούς και σε κάθε ενδιαφερόμενο για την αξιόπιστη ιστορική γνώση και τον θεματικό της πλούτο-, τοποθέτησε τα ζητήματα στις ιστορικές τους διαστάσεις, με εξαίρετη ιστορική εντελέχεια και υφολογική ευαισθησία. Σημειώνουμε ότι ο Καθηγητής Γιάννης Μουρέλος είχε την επιμέλεια του Β’τόμου «Η Έξοδος» του Αρχείου Προφορικής Παράδοσης, που περιλαμβάνει προσωπικές μαρτυρίες των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, από τις επαρχίες της Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας-Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών 1982 και επανεκτύπωση 2004.

Ο Ομότιμος Καθηγητής  Ιστορίας και Διδακτικής της Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, Ιδρυτής της Εταιρείας Θεωρίας και Έρευνας της Γενικής και Τοπικής Ιστορίας (που συσπείρωσε και δραστηριοποίησε ερευνητικά γύρω της πλήθος νέων ερευνητών), πρώτος της Πρόεδρος για πολλά χρόνια και σημερινός της Αντιπρόεδρος, Γεώργιος Λεοντσίνης- έχει κερδίσει την ταυτότητα του Λευκάδιου de facto πια, καθώς είναι ο υποστηρικτής κάθε προσπάθειας του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ στο πεδίο της Ιστορίας-, επέλεξε να παρουσιάσει το πολύ ενδιαφέρον, ακανθώδες και ακαταστάλακτο ζήτημα της παρουσίας και του ρόλου του Ύπατου Αρμοστή στη Σμύρνη, και αμφιλεγόμενου προσώπου Αριστείδη Στεργιάδη. Έχοντας αναλάβει ο καθηγητής Λεοντσίνης να ερευνήσει και να διευθετήσει τα σχετικά με την παρουσίαση του Στεργιάδη στο σχολικό εγχειρίδιο θεωρητικής κατεύθυνσης της Γ’ Λυκείου, μέσα από ένα τεκμήριο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος-αδημοσίευτη αλληλογραφία με σημείο αναφοράς τον Στεργιάδη-, μας έδωσε μια πειστικά τεκμηριωμένη, με ιστορική εντιμότητα, εικόνα, που ίσως δεν θα είναι η οριστική.

Στη δεύτερη καταληκτική συνεδρία του Σαββάτου, 12-11-2022: ο Κοσμάς Κοψάρης, Διδάκτωρ Φιλολογίας, ακαταπόνητος μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΕΚΠΑ, και κριτικός λογοτεχνίας και κινηματογράφου, παρουσίασε με γοητευτικό τρόπο και με τον εναργή υπομνηματισμό της εικόνας, την «περιπέτεια» του «1922»-τη δεξίωση και τις  κριτικές εκδοχές της απαγορευμένης ταινίας του Νίκου Κούνδουρου, πείθοντάς μας και για την «ευαίσθητη» και ευπαθή, στην πολιτική της πρόσληψη, μοίρα της Ιστορίας.

Στη συνέχεια ο ακάματος ερευνητής, Ομότιμος Καθηγητής Λαογραφίας του Τμήματος Φιλολογίας, Γλώσσας και Πολιτισμού των Παρευξείνιων χωρών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης,  Μανόλης Σέργης, αξιοποιώντας την προφορική μαρτυρία Ελλήνων και Αρμενίων προσφύγων σε ανέκδοτο κείμενο αναφοράς του Έλληνα Προξένου στη Νάπολη της Ιταλίας προς το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, διασύνδεσε ένα υπηρεσιακό κείμενο με τη βιωμένη από τον απλό άνθρωπο ιστορία, προσφέροντας δειγματικά τη λειτουργία της προφορικής ιστορίας και τις ερμηνευτικές διασταυρώσεις των ατομικών αφηγήσεων με τη συλλογική, κατασταλαγμένη άποψη.

Η Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού, στη δική της εισήγηση, με βάση το υλικό λαϊκών ποιημάτων, συντεθειμένων από επώνυμους λαϊκούς ποιητές της Λευκάδας,  που ερευνήθηκαν από τον Σπύρο Βρεττό και εμπεριέχονται στη διδακτορική διατριβή του Οι λαϊκοί ποιητές της Λευκάδας (1900-1985) ως κοινωνικό φαινόμενο (εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1991), μας ξενάγησε στη στάση του λαϊκού ανθρώπου ενώπιον της Ιστορίας, στην πρόσληψη του πολέμου και ειδικότερα των γεγονότων της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της οδυνηρής της κατάληξης. Αλλά και στην ποιητική αποτύπωση του προγενέστερου πολιτικο-κοινωνικού και ιδεολογικού περιβάλλοντος που εξέθρεψε την αντιπαλότητα και τον Εθνικό Διχασμό.  Υπογράμμισε τις ανθρώπινες ψυχικές καταστάσεις, τις δύσκολες ηθικές επιλογές, τις αξίες: αυτές που διακινούνται ατομικά από τον λαϊκό ποιητή μεθερμηνεύοντας ωστόσο συλλογικές στάσεις και συναισθήματα της κοινότητας. Ιδιαίτερη αναφορά, στο εκτενές ποίημα του Θωμά Ροντογιάννη, με τίτλο: Τα τελευταία όνειρα, ένα συγκλονιστικό επύλλιο 280 στίχων, που αναφέρεται στο τελευταίο όνειρο των κρατουμένων και καταδικασμένων επί εσχάτη προδοσία, πολιτικών και στρατιωτικών «πρωταίτιων» της Καταστροφής, υπόθεση γνωστή στην ιστορία ως «Η Δίκη των Οκτώ» και «Η  Εκτέλεση των Έξι».

Η Προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας Μαρία Ρούσσου, μας έδωσε τη διάσταση της τοπικότητας στην έρευνα που πραγματοποίησε με συνεργάτες, σχετικά με την άφιξη και την παρουσία των προσφύγων του 1922 στη Λευκάδα, την εγκατάσταση και την ενσωμάτωσή τους στη λευκαδίτικη κοινωνία, την προκοπή τους, ιχνηλατώντας την παρουσία και τις ρίζες τους στους επιγόνους και στα κατάλοιπα μνήμης, αλλά και σε κάθε διαθέσιμη πηγή.

Στη δεύτερη συνεδρία της Διημερίδας, είχαμε εντάξει και ένα βιβλιογραφικό «γεγονός», το οποίο πέρα από τη λογοτεχνική είχε -και έχει-και την ιδιαίτερη παιδαγωγική του σημασία. Και γι’αυτόν ακριβώς τον λόγο-της παιδαγωγικής του διάστασης-, θα απαιτηθεί στο εξής και μια ανάλογη, σταθμισμένη με βάση την παιδαγωγική επιστήμη και την ψυχολογία,  διαχείριση ενός χαρισματικού παιδιού.

Πρόκειται για την πρώτη πανελλήνια παρουσίαση του μυθιστορήματος Ο κούκος και τ’αηδόνι, από τις έγκυρες εκδόσεις Γκοβόστη, του δεκάχρονου μαθητή του δημοτικού, Εμμανουήλ Γιουβανόπουλου, που ανακαλύψαμε μέσα στο πέλαγος της σχετικής επετειακής βιβλιογραφικής παραγωγής και με ιδιαίτερη συγκίνηση, ως εκπαιδευτικοί και δη φιλόλογοι, φιλοξενήσαμε στο συνέδριό μας. Ο μικρός -μόνον ηλικιακά- συγγραφέας έφτασε από τη Θεσσαλονίκη, συνοδευόμενος από τη μητέρα του Εύη, τη γιαγιά του Ειρήνη (φορέα του μικρασιατικού προφορικού πολιτισμού), και τη δίδυμη αδελφούλα του Μαρία-εικόνα ευγένειας και ελληνικής γνησιότητας των ανθρώπινων οικογενειακών δεσμών.

Ευχαριστίες στον δραστήριο εκπαιδευτικό Α/θμιας Εκπαίδευσης-και ποιητή- Μιχάλη Παπαδάκη, ο οποίος παρουσίασε το συγκλονιστικό μυθιστόρημα, επισήμανε τα ποιοτικά στοιχεία της μυθιστορηματικής αφήγησης του Εμμανουήλ Γιουβανόπουλου και τις λογοτεχνικές του αρετές. Ενώ η άξια φιλόλογος Αναστασία Κορκού απέδωσε θαυμάσια, αποσπάσματα του βιβλίου.

Από κει και πέρα, ο λόγος στον ίδιο τον συγγραφέα, Εμμανουήλ Γιουβανόπουλο, σε μια συναρπαστική δημόσια συνέντευξη με βασικό συνεντευκτή τον έμπειρο –και δημοσιογραφικά- Κοσμά Κοψάρη-μια πρωτόγνωρη παιδαγωγική και κοινωνική εμπειρία. Τη συνέντευξη,  είχαμε ετοιμάσει με συνεντευκτές την Πρόεδρο του Συνδέσμου Φιλολόγων Παρασκευή Κοψιδά Βρεττού (η οποία και για έκτακτο, σοβαρό λόγο δεν συμμετείχε τελικά στη συνέντευξη), τον Κοσμά Κοψάρη (ο οποίος και τελικά την πραγματοποίησε), και τον Μιχάλη Παπαδάκη.

Εκ μέρους του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ, προσφέρθηκε στον χαρισματικό μαθητή και συγγραφέα Εμμανουήλ Γιουβανόπουλο, Τιμητικό Δίπλωμα «δι’ επιστήμην και φρόνησιν», με την αποφθεγματική φράση του Πλουτάρχου: «Ου γάρ ἀργύρῳ καί χρυσῷ μακάριον τό θεῖον, οὐδέ βρονταῖς καί κεραυνοῖς ἰσχυρόν, ἀλλ’ ἐπιστήμῃ καί φρονήσει».

Η μουσική εκδήλωση που ακολούθησε ήταν ο αισθαντικός μουσικός επίλογος –ένα δείγμα των μουσικών της Μικρασίας, που  έκτοτε και έγινε οργανική έκφραση του γηγενούς μας μουσικού πολιτισμού.

Επειδή όμως τίποτα δεν πραγματώνεται χωρίς τον μόχθο και την υποστήριξη πολλών ανθρώπων- είναι καθήκον μου να απευθύνω εκ μέρους του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ τις ευχαριστίες μας γι’αυτό που με μεγάλο μόχθο και συντονισμό συντελέστηκε σε συνδιοργάνωση με την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ. Αρχίζοντας από τους συνδιοργανωτές φορείς, με μια επισήμανση: την εναρμονισμένη σύμπραξη ενός Τοπικού Αυτοδιοικητικού Περιφερειακού θεσμού και  ακαδημαϊκών-επιστημονικών και πνευματικών φορέων, συνεργασίες που πολλά θα είχαν να προσφέρουν και στην κατανόηση και επιλογή πρόσφορων λύσεων και σε άλλα σημαντικά ζητήματα.

Επιστημονική Διημερίδα Αφιέρωμα στην Μικρασιατική Καταστροφή

Γι’αυτή την απαιτητική συνδιοργάνωση, εκφράζουμε πρωτίστως τις ευχαριστίες μας στην Περιφερειακή Ενότητα Λευκάδας: στον Αντιπεριφερειάρχη κ. Ανδρέα Κτενά, για την προθυμία με την οποία στήριξε παντοιοτρόπως την πρωτοβουλία μας-είναι η τρίτη σημαντική συνδιοργάνωση του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ με την ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ- επιδεικνύοντας αμέριστο ενδιαφέρον σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και υπερβαίνοντας προβλήματα και δυσκολίες. Την κ. Γεωργία Καγκάνη, Προϊσταμένη του Τμήματος Τουρισμού, Πολιτισμού, και Αθλητισμού για τον συντονισμό των απαραίτητων ενεργειών, καθώς και τις κυρίες Φωτεινή Μάλφα, φιλόλογο και Χριστίνα Βερυκίου του ίδιου Τμήματος για την  ευγενική τους ανταπόκριση σε κάθε επιμέρους αίτημά μας.

Ευχαριστούμε θερμά τους εισηγητές του συνεδρίου μας, που ανταποκρίθηκαν τόσο εγκάρδια στην πρόσκλησή μας, παρά τον φόρτο των υποχρεώσεων και την απόσταση που οι περισσότεροι έπρεπε να διανύσουν μέχρι το νησί μας. Οι αξιόλογες επιστημονικές τους καταθέσεις, εκτός από την αμεσότητα της επικοινωνίας με το ακροατήριο, και την ενδιαφέρουσα γνώση που διακινήθηκε, προ(σ)καλούν και σε μια εκ νέου θεώρηση και διεπιστημονική επαναδιαπραγμάτευση ιστορικών ζητημάτων της εποχής.

Ευχαριστούμε τον καθηγητή Φυσικής αγωγής, ειδικευμένο στους ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, άξιο άνθρωπο της μουσικής και του χορού, παλιό αγαπημένο μαθητή Γιάννη Γαντζία, που μας πρόσφερε το βίντεο με τις μαρτυρίες των προσφύγων του Κρυονερίου, σε σκηνοθεσία του άλλου προικισμένου μαθητή μου, σκηνοθέτη και καλλιτέχνη φωτογράφου, Γιάννη Φαλκώνη.

Τον Σπύρο Παπουτσόπουλο, ταλαντούχο χοροδιδάσκαλο του Μουσικοφιλολογικού Ομίλου Ορφέας για τον συντονισμό- μαζί με την καλλιτέχνιδα του παραδοσιακού τραγουδιού, Δήμητρα Χατζηπαπά- των ενεργειών του καλλιτεχνικού προγράμματος.

Την Προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης κ. Μαρία Ρούσσου, για την υποστήριξή της, με την προσφορά έντυπου υλικού και το στήσιμο της θεματικής έκθεσης βιβλίου στον χώρο της εκδήλωσης,  με βιβλία από το  δανειστικό τμήμα της Βιβλιοθήκης.

Ευχαριστίες στους επαγγελματίες καλλιτέχνες: Διονύση Σκλαβενίτη (μπουζούκι), Σπύρο Βάση (κιθάρα), Δήμητρα Χατζηπαπά (τραγούδι), για τον αισθαντικό περίπατο στις μουσικές παραδόσεις της Μικρασίας.

Ευχαριστίες στους χορηγούς μας επαγγελματίες και επιχειρηματίες της Λευκάδας: τον Σύλλογο Ξενοδόχων Λευκάδας και τον πρόθυμο Πρόεδρό του Μανώλη Θερμό.  Το πάντα ευαίσθητο στις πολιτιστικές και πνευματικές μας προσπάθειες, σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης, το σουπερμάρκετ Εξπρές, το φαρμακείο Κολυβά, το ανθοπωλείο Αζαλέα.

Ευχαριστούμε επίσης για την άρτια, όπως πάντα, τεχνική υποστήριξη, τον Ξενοφώντα Κοψιδά και τον Ζώη Ζακυνθινό. Και τον ευαίσθητο του φωτογραφικού φακού Τάκη Βλάχο, για την βιντεοσκοπημένη αποτύπωση του διήμερου.

Αισθάνομαι την ανάγκη τώρα να αναφερθώ και στη δική μας «οικογένεια»: στα μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας: στην Αντιπρόεδρο Άννα Κοψιδά, υποστηρικτική και αποδοτική πάντα δίπλα μου στις άπειρες ώρες της καταπόνησης. Τη Γενική Γραμματέα Κατερίνα Ροντογιάννη, την Οργανωτική Γραμματέα Αγγελική Κόγκα, την αποτελεσματική Ειδική Γραμματέα Βιβή Παππά, την ταμία Διονυσία Μπίζου, την Έφορο Βιβλιοθήκης και Εκδόσεων Αναστασία Βεργίνη.

Και τη σταθερά υπεύθυνη στην προσφορά της άξια φιλόλογο, μέλος του Συνδέσμου μας,  Έφη Ντούσκα, για την άψογη εκφώνηση του προγράμματος και την όλη της συμπαράσταση. Τις συναδέλφους Ευγενία Σολδάτου, Όλγα Τυπάλδου και Διονυσία Μπίζου για τα εύγευστα κέικ που πρόσφεραν στον μπουφέ του διήμερου. Και τη νομικό Ευφροσύνη Φίλιππα, Έφορο Μουσείων και Αιθουσών Τέχνης του Π.Κ. του Δήμου Λευκάδας, για την ολόψυχη, με κάθε τρόπο, συμμετοχή και στήριξη κάθε πρωτοβουλίας του Συνδέσμου Φιλολόγων.

Όλως ιδιαιτέρως να υπογραμμίσω τον άψογο συντονισμό ενεργειών της Αγγελικής Κόγκα, της Βιβής Παππά, της Έφης Ντούσκα, της Διονυσίας Μπίζου, του Κοσμά Κοψάρη, του Καθηγητή Μανόλη Σέργη-Προέδρου της Συνεδρίας του Σαββάτου-, ώστε με θαυμαστή διακριτικότητα και ψυχραιμία να κυλήσει αδιατάρακτα το πρόγραμμα, μετά την αιφνιδιαστική αποχώρηση τη δική μου και της Αντιπροέδρου από τον χώρο της εκδήλωσης για σοβαρό οικογενειακό λόγο.

Τον Κοσμά Κοψάρη και τον ραδιοφωνικό σταθμό Prisma 91.6, ευχαριστούμε θερμά για τη σαραντάλεπτη συνέντευξη που πήρε από την υποφαινόμενη σχετικά με τη διοργάνωση, το περιεχόμενο και τους στόχους της επιστημονικής διημερίδας και τη φιλοξενία του Αντιπεριφερειάρχη Λευκάδας για το ίδιο θέμα.

Ευχαριστίες στις εκδόσεις Γκοβόστη και τους συνεργάτες του -ειδικότερα την επιμελήτρια των εκδόσεων Διονυσία Ζάφειρα- για την απρόσκοπτη συνεργασία μας σχετικά με την παραγωγή υλικού για τη γνωστοποίηση της βιβλιοπαρουσίασης και τη διακίνηση του μυθιστορήματος στον χώρο της εκδήλωσης.

Ευχαριστούμε τους θεσμικούς εκπροσώπους που παρέστησαν στο διήμερο: τον Βουλευτή Λευκάδας, τον Αντιπεριφερειάρχη Λευκάδας, τον Δήμαρχο Λευκάδας, τον π. Δήμαρχο Λευκάδας, τους Δημοτικούς και Περιφερειακούς Συμβούλους, την Έφορο Τέχνης και Μουσείων του Π.Κ. Λευκάδας, τον Διευθυντή Α/θμιας Εκπαίδευσης, τη Διευθύντρια του Γυμνασίου Βόνιτσας. Επίσης, τους συναδέλφους Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης. Και δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την Επίκουρη καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Ελένη Λεοντσίνη και την Καθηγήτρια Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ Αθανασία Γλυκοφρύδη, καθώς και την κ. Ειρήνη Μουρέλου.

Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά όλους τους συμπολίτες μας που συμμετείχαν ουσιαστικά στις πολύωρες εργασίες της Διημερίδας και νοηματοδότησαν αυτή την επετειακή μας εκδήλωση.

Τώρα που φτάσαμε στο τέλος αυτού του μεστού και ευδόκιμου διήμερου, τι θα κρατήσουμε λοιπόν από τη σεβαστική περιδιάβασή μας στην τραγικότητα της ιστορίας;

 «Η καλλιέργεια της ιστορικής επιστήμης είναι, τρόπον τινά, σφυγμόμετρον εξευγενισμού», θα γράψει ο μεγάλος Λευκαδίτης φιλόσοφος της Ιστορίας Σπυρίδων Ζαμπέλιος. Και περιλαμβάνει μέσα σε δυο λέξεις, όσα εκατοντάδες φλύαρες αράδες δεν μπορούν να αποδώσουν.

Δεν αρνούμαι πως κάθε φορά που διοργανώνουμε-ως ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΛΕΥΚΑΔΑΣ- μια δημόσια εκδήλωση, υποφώσκει αυτή η ουτοπική(;), αταλάντευτη πάντως, προσδοκία, από την πλευρά μας.

Ευχαριστούμε από καρδιάς όσους μας την ενισχύετε! Ευχόμαστε και -θέλουμε να- ελπίζουμε σε μια γενικότερη θεσμική -ηθική και οικονομική- στήριξη των πνευματικών και επιστημονικών προσπαθειών μας, οι οποίες συνειδητά αποσκοπούν και στην ανιδιοτελή προσφορά λαϊκής παιδείας στον τόπο μας και ηθικού εξευγενισμού.

Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής

Η Πρόεδρος

Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *