FortsaLefkada.gr 
Της Δέσποινας Καλέζου
Δεκέμβρης του 1948.
Παραμονή Χριστουγέννων. Είναι πολύ πρωί ακόμα. Το κρύο είναι τσουχτερό και σπίθες χιονιού μαστιγώνουν των πρώτη ανάσα της μέρας. Βαρύς χειμώνας, ασυνήθιστα βαρύς για τη μικρή παραθαλάσσια κωμόπολη. Η μικρή γειτονιά, στο νοτιοανατολικό τμήμα της κωμόπολης, αρχίζει να ξυπνά και κάθε είδους μυρωδιές ξεχύνονται από τα μικρά φρεσκοασπρισμένα πλινθόκτιστα και πετρόκτιστα σπίτια. Οι πρωϊνοί βιοπαλαιστές ξεμυτίζουν κουκουλωμένοι και βιαστικοί για το καθήκον της καθημερινότητας, άλλος για το χωράφι, άλλος για την αγορά, άλλος για τη θάλασσα.
Όμως τίποτα δε δείχνει ότι την επόμενη μέρα ήταν η μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης. Βουβά και θλιμμένα πρόσωπα, βουβός πόνος. Δε μιλούν, κοιτάζονται και συνεννοούνται. Μιλούν τα μάτια, μιλούν τα σφραγισμένα από τη λύπη πρόσωπα. Μια σιγανή “καλημέρα” που η μισή μένει στα χείλη. Ο αδελφικός αλληλοσκοτωμός, αλληλοσπαραγμός μάτωσε τις καρδιές τους, σφιχτόδεσε τα χείλη τους, πλημμύρισε υποψία, φόβο και αγωνία την ψυχή τους. Δε ξανοίγονται, κρατούν μυστική τη σκέψη τους, φοβούνται τα πάντα και τους πάντες, τον αδελφό, το φίλο, το γείτονα, όλους. Κάθε σπίτι κουβαλάει και ένα σταυρό. Κάποιο δικό του πρόσωπο είχε μέσα στον αλληλοσκοτωμό. Δεν ακούγονται χαρούμενες ευχές, μόνο μια ευχή ανάβει κατάβαθα την ψυχή. “Να τελειώσει η συμφορά”. Μόνο μερικές φωνούλες παιδικές που ακούγονται εδώ και κει σπάνε το σκηνικό της σιωπής και του πόνου, δίνουν μια ανάσα χαράς στη ζωή των μεγάλων. Μια ζωή καταρρακωμένη και ανήσυχη μες τη φρικτή αναμονή, μπροστά στο αβέβαιο μέλλον.
Μέσα στο βαρύ αυτό σκηνικό της καχυποψίας, του φόβου και της αγωνίας, τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η τραγική φιγούρα της Θεια – Λάμπραινας. Έτσι την ξέρανε και τη φωνάζανε πάντα, με το όνομα του άντρα της, του Λάμπρου, που την άφησε χήρα από πολύ νέα. Το δικό της όνομα υπήρχε μόνο στα χαρτιά και σχεδόν όλοι το είχαν ξεχάσει. Από τα εικοσιπέντε της μόνη της μεγάλωσε τα παιδιά της από πολύ μικρά, την Παρασκευή, τον Κώστα και το Γιώργο. Τώρα ήταν γύρω στα σαράντα πέντε, αλλά ήταν πολύ γερασμένη. Έσερνε ένα αδύνατο, καχεκτικό σώμα με δυσκολία. Τα λεπτά πόδια της ίσα που την κρατούσαν. Το πρόσωπό της λευκό και ρυτιδωμένο με δυσκολία μπορούσες να το διακρίνεις. Φορούσε πάντα δεμένο σφιχτά ένα μαντήλι κατάμαυρο που της σκέπαζε το μισό πρόσωπο. Δε φαινόταν το στόμα της, τα μισά μάγουλα, το μέτωπό της, μόνο τα μάτια της. Κατέβαζε το μαντήλι με τα σκελετωμένα, τα φορτωμένα με τη σκληρή της ζωή, τα παραμορφωμένα χέρια της για να ανοίξει το στόμα της, τα σφιγμένα χείλη της, να βγει η ξέπνοη φωνή της. Και αυτό γινόταν σπάνια. Της πήρε τη φωνή η συμφορά. Μόνο μοιρολογούσε σπαρακτικά. Μοιρολογούσε για τους πεθαμένους και τους ζωντανούς. Τα δυο της αγόρια, ελπίδα και απαντοχή της, δεν ήξερε αν πέθαναν ή ζουν. Είχαν ενταχτεί από τις αρχές της ιταλογερμανικής κατοχής στην εθνική αντίσταση. Δεν λογάριασαν καθόλου την απελπιστική κατάσταση της οικογένειας, αλλά αυθόρμητα στρατεύτηκαν στην κοινή υπόθεση, τη λευτεριά της πατρίδας από τον ξένο κατακτητή. Η μάνα έκλαψε, ικέτευσε, πίεσε. Δεν κατάφερε να τους αποτρέψει.
Έτσι από την αρχή του αγώνα έδωσαν το είναι τους και τον σημάδεψαν με τις γενναίες πράξεις τους. Αποχαιρέτησαν τη μάνα και την αδελφή και έφυγαν κρυφά μια νύχτα αφέγγαρη για το βουνό. Για πού δεν ήξεραν, ούτε τους το φανέρωσαν. Στην αρχή έκλεβαν κάποια στιγμή, αραιά – αραιά, γλυστρούσαν μεσάνυχτα μέσα στο φτωχικό σπίτι για να τις δουν, να τους δίνουν θάρρος, να τις παρηγορούν, να τις υπόσχονται ότι θα προσέχουν, ότι όλα θα πάνε καλά, γρήγορα θα έρθει η όμορφη ώρα της επιστροφής, να μη στενοχωριούνται, για να ξαναφύγουν μετά από λίγο μέσα στη νύχτα. Και αυτό γινόνταν μέχρι που έφυγε ο εχθρός, μέχρι την απελευθέρωση. Όταν όμως εχθρός έγινε ο αδερφός, ο φίλος, ο γείτονας, ο συντοπίτης, όταν άρχισε ο καταραμένος εμφύλιος, όταν τα φρικτά εγκλήματα μάτωναν και μόλυναν τον αέρα, μαύριζαν την ψυχή και έκοβαν την ανάσα, δε τους ξαναείδαν. Και κανείς δε μπορούσε να τις πληροφορήσει. Φήμες κυκλοφορούσαν κρυφά, άλλες καλόβουλες, άλλες κακόβουλες, άλλες κακές, άλλες καλές, ανάλογα από ποιό στρατόπεδο προέρχονταν η καθεμιά. Και η μάνα θαλασσοδερνόταν μες την παλίρροια του πόνου και της χαράς, του θανάτου και της ζωής, αδύνατη να κάνει κάτι, μόνο περίμενε. Και περίμενε κάθε μέρα με σφιγμένη την καρδιά και κομμένη την ανάσα, κοντά στο μεσημέρι, να φανεί από το γνωστό δρομάκι ο κυρ – Σπύρος, ο ταχυδρόμος μήπως της φέρει ένα μήνυμα, ένα γράμμα, μια ελπίδα ζωής. Και οι μέρες έγιναν χρόνια, καθώς αργοσέρνονταν μέσα στον πόνο και την αγωνία, σταμάτησε θαρρείς ο χρόνος, έγινε βουνά κακοτράχαλα που ματώνουν στο πέρασμά τους την ψυχή, δε στερούν όμως της μάνας την αντοχή και την υπομονή για την αναμονή.
Είναι βέβαια αλήθεια ότι το σταυρό του μαρτυρίου τους δεν τον σήκωναν μόνες τους. Όλη η γειτονιά από τις πρώτες ώρες της αγωνίας τους ακούμπησε τον πόνο τους με ό,τι μέσο και όποιο τρόπο μπορούσε, συμπαραστάθηκε σε κάθε δυσκολία. Κάθε ηλικία από το πρωί μέχρι το βράδυ ήταν κοντά τους.
Έτσι και αυτή τη μέρα, παραμονή Χριστούγεννα, ο μπάρμπα – Πέτρος, ένας άντρας γύρω στα εξήντα, την κοντινής πόρτας, ήρθε πρωί – πρωί, για να της κόψει τα ξύλα για το τζάκι. Αναστενάζοντας, άνοιξε την πόρτα η θεια – Λάμπραινα, τον καλημέρισε και ασυνήθιστα άρχισε να μιλάει και να εκμυστηρεύεται με κάποια αισιοδοξία:
- Πέτρο, κάτι μου λέει μέσα μου ότι τούτη την άγια μέρα θα με λυπηθεί ο θεός. Κάποιο καλό σημάδι θα έχω για τα παιδιά μου. Είδα ένα πολύ όμορφο, ζωντανό όνειρο. Τα είχα και τα δύο στην αγκαλιά μου.
- Μακάρι θεια – Λάμπραινα! Όλοι το περιμένουμε.
Ο Πέτρος τελείωσε τη δουλειά του και έφυγε με χίλιες ευχές για καλά χριστούγεννα με χαρμόσυνα νέα. Ανήσυχη η θεια – Λάμπραινα πλησίασε την αυλόπορτα και περίμενε τον ταχυδρόμο. Όμως η ώρα περνούσε και τίποτε δε φαινόταν. Το κρύο ήταν τσουχτερό και μπήκε μέσα στο σπιτικό της απογοητευμένη και λυπημένη. Άρχισε να βραδιάζει. Ακούει βήματα απ’ έξω και κάποιος της χτυπούσε την πόρτα. Σηκώνεται και ανοίγει και βλέπει ένα νεαρό παλικάρι, την χαιρετάει βιαστικά, της βάζει στο χέρι ένα χαρτί χιλιοτσακωμένο, της λέι “Γράμμα από τον Κώστα” και χάνεται μέσα στη νύχτα. Μια κραυγή έσχισε τον αέρα. Λιποθύμησε. Η κραυγή ξεσήκωσε τη γειτονιά και όλοι έτρεξαν να μάθουν τί συμβαίνει. Η Παρασκευή προσπαθούσε με δάκρυα χαράς να συνεφέρει την μάνα της και με τρεμάμενα χέρια τους έδειξε το γράμμα. Όλοι κατάλαβαν. Και όλοι περίμεναν τα καλά νέα. Από τους μεγάλους κανένας δε ήξερε να διαβάζει. Φώναξαν την Αγγελικούλα που ήταν στην τετάρτη του Δημοτικού. Άνοιξε το γράμμα και δεν άργησε να το διαβάσει. Δυο κουβέντες μόνο: “Είμαι καλά, ελπίζω να σας δω σύντομα. Το Γιώργο έχω πάρα πολύ καιρό να τον δω.” Σας φιλώ Κώστας. Η μάνα ούρλιαξε από χαρά και πόνο. Βουβοί όλοι με βουρκωμένα μάτια, ανήμποροι να αντιδράσουν, να πουν και τα κάνουν κάτι, παρακολουθούσαν αυτό το δράμα που παίζονταν μπροστά τους. Άφησαν τη μάνα να παλεύει με τα συναισθήματά της. Χαρά και πόνος μαζί. Ολόκληρη χαρά και ολόκληρος πόνος. Ή μισή χαρά και ολόκληρος πόνος? Μια πάλη αμείλικτη. Τι θα νικήσει μέσα στην καρδιά της μάνας? Και νίκησε η μισή χαρά με την ελπίδα να γίνει ολόκληρη με τα σημάδια της ζωής του άλλου της παιδιού. Η συναισθηματική σύγκρουση ήταν στιγμιαία. Μετά το πρώτο ξάφνιασμα της χαράς και του πόνου και τις κραυγές της, στέκεται για λίγο συλλογισμένη, αλλοπαρμένη στηλώνει τα μάτια της απέναντι στον τοίχο, στη φωτογραφία των παιδιών της, πετάει με δύναμη το μαύρο μαντήλι απ’ το κεφάλι της και φωνάζει δυνατά και χαρούμενα: “Σήμερα έχουμε χαρά! Ζει ο Κώστας μου! Σε λίγο θα έχουμε χαρά και για το Γιώργο μου! Η ζωή δε δίνει τόση χαρά μαζεμένη. Είναι σκληρή και τσιγκούνα”.
Η ατμόσφαιρα άρχισε να ξεπαγώνει, δειλά χαμόγελα σιγοφαίνονται στα χείλη που γίνονται χαρές και γέλιο όταν η μάνα πλησίασε το παλιό γραμμόφωνο και έβαλε να ακουστεί το δημοτικό τραγούδι που άρεσε στο παιδί της…
Σε λίγο ένας – ένας άρχισαν να φεύγουν, να τις αφήσουν να γευτούν αυτή τη μεγάλη στιγμή, να πάνε σπιτικό τους που τους περίμενε το “πάντρεμα της φωτιάς” και το “κόψιμο του σταυρού”. Παραμονή Χριστούγεννα.
Η θεια – Λάμπραινα περίμενε την άλλη μισή χαρά σ’ όλη της τη ζωή. Μίζερη η ζωή δεν της έκανε τη χάρη. Δεν την αντάμωσε ποτέ. Την αντάμωνε, αφάνταστη χαρά της, στα όνειρά της, πόνος αβάσταχτος, στο ξύπνημά της…
