Ας μιλήσουμε τεκμηριωμένα για την ιστορία

Ας μιλήσουμε τεκμηριωμένα για την ιστορία
ή
(Μια επιβαλλόμενη απάντηση στον κ. Μιχάλη Μαραγκάκη)

Του ΝΙΚΟΥ ΓΑΖΗ

Μια απάντηση που επιβάλλεται, γιατί την χρωστάμε στα παιδιά

Θα ήταν μάλλον μάταιο να σχολιάσω την απάντηση του εκπαιδευτικού κ. Μιχάλη Μαραγκάκη (πιέστε εδώ) στο άρθρο-σχολιασμό μου (πιέστε εδώ) του πανηγυρικού της ημέρας (πιέστε εδώ) που εκφώνησε ο ίδιος στη Μητρόπολη την 25η Μαρτίου, με σκοπό να πείσω τον ίδιο, μια που είναι φανερό πως εμμένει με πείσμα στην πλάνη του. Επειδή όμως είναι εκπαιδευτικός και μάλιστα με περίσσευμα θράσους δηλώνει πως με την ομιλία του εκπροσωπούσε και υπηρετούσε την εκπαιδευτική κοινότητα(!) και κυρίως επειδή μας λέει πως έχει «την αδιαπραγμάτευτη ευθύνη να προβάλλει και να καλλιεργήσει στην συνείδηση των παιδιών μας την (δική του προφανώς) ιστορική αλήθεια», είμαι υποχρεωμένος να του απαντήσω. Και μάλιστα θα χρειαστεί να μακρυγορήσω -ζητώντας την κατανόηση των αναγνωστών- αφού φρονώ πως πρέπει ν΄ απαντηθούν και ν΄ αποδομηθούν ένα προς ένα όλα τα σχόλια κι οι ισχυρισμοί του εκπαιδευτικού. Όχι για κάποια προσωπική μου ικανοποίηση, αλλά γιατί δεν αποκλείεται κάποιοι από τους μαθητές του να παρακολουθούν τη διαφωνία μας. Και θα ήταν στ΄ αλήθεια τρομερό αυτά τα παιδιά να μείνουν με την λαθεμένη ιστορική πληροφόρηση απ΄ τον κ. Μαραγκάκη κι ας ελπίσουμε πως δεν τους διδάσκει το μάθημα της ιστορίας, ο συμπαθής κατά τα άλλα συγχωριανός μου καθηγητής τους.

Αταίριαστος σαν ομιλητής…

Δεν ξέρω γιατί ο κ. Μαραγκάκης θεωρεί άστοχη κι εκ του πονηρού την αλήθεια που επικαλέστηκα, ότι δηλαδή δεν θα έπρεπε να είναι αυτός ο ομιλητής αφού αρνήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία (δηλώνοντας «αντιρρησίας συνείδησης»), ούτε γιατί αμφισβητεί πως στην Επανάσταση του 21, τ΄ άρματα ήταν που είχαν τον κυρίαρχο ρόλο. Είναι βέβαια δικαίωμά του να ενοχλείται απ΄ την αλήθεια, όπως και να διαφωνεί. Όμως έλεος, ας σεβαστεί τουλάχιστον τον Κολοκοτρώνη και τον αιματοβαμμένο αγώνα του κι ας μην προσπαθεί να μας τον εμφανίσει σαν αχρείαστο πολεμιστή και το χειρότερο, σκεπτόμενο περίπου σαν …φυγόστρατο αντιρρησία!
«Αστεία κι εκ του πονηρού» χαρακτηρίζει ο εκπαιδευτικός τα υποθετικά -πλην δραματικά ουσιώδη- ερωτήματα που έθεσα, αν δηλαδή σήμερα θα λεγόμαστε Μουσταφάδες ή Σουλεημάνηδες στην περίπτωση που ο Κολοκοτρώνης κι οι άλλοι αγωνιστές αρνούνταν να πιάσουν όπλο! Παραδέχομαι βέβαια πως σ΄ αυτό μπορεί και να ΄χει και δίκιο, στο ότι είναι εξίσου πιθανό να λεγόμαστε Ιμπραήμηδες ή Μεχμέτηδες… Πάντως ελεύθεροι Έλληνες, αποκλείεται να είμαστε…

Οι ειρηνικοί αγωνιστές

Ας μου επιτρέψει ο κ. Μαραγκάκης να χαρακτηρίσω απολύτως ατυχή τα παραδείγματα των ειρηνικών αγωνιστών Γκάντι, Μαντέλα και Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που επικαλείται. Γιατί τόσο η χρονική τους απόσταση απ΄ την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, όσο και οι εντελώς διαφορετικές κοινωνικές και άλλες συνθήκες που επικρατούσαν μεταξύ των δυο περιόδων, ουδεμία αναφορά και πολύ περισσότερο σύγκριση επιτρέπουν.
Θα πω λοιπόν, όσο πιο συνοπτικά γίνεται, πως ο Γκάντι, ένας φιλοσοφημένος πολιτικός-ακτιβιστής και αγωνιστής της ανεξαρτησίας δια της ειρηνικής (παθητικής) ανυπακοής στους αποικιοκράτες Βρετανούς, καμιά απολύτως σχέση δεν είχε με τους μπαρουτοκαπνισμένους αγωνιστές του 21. Όπως όμως, καμιά σχέση δεν είχαν κι οι (απλώς) αποικιοκράτες Βρετανοί του 20ου αιώνα με τους βάρβαρους σφαγείς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας 126 χρόνια νωρίτερα! Και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως παρά τον επίμονο κι αξιοθαύμαστο αγώνα του Γκάντι, η ανεξαρτησία της πατρίδας του Ινδίας (δια διχοτομήσεως το 1947) προήλθε από εντελώς διαφορετικούς λόγους: Πρώτον απ΄ την υπόσχεση των Βρετανών στους Ινδούς για ανεξαρτησία, εφόσον συντάσσονταν μαζί τους στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο -πράγμα που παρά την άρνηση του Γκάντι έγινε- και όλως περιέργως η υπόσχεση τηρήθηκε και δεύτερον γιατί μετά τη λήξη του πολέμου ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για το τέλος της αποικιοκρατίας με την μορφή που την ξέραμε κι η εκμετάλλευση των λαών άλλαξε ριζικά μορφή και μέσα…
Ο εφημέριος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πάλι, που αντιστάθηκε και έδρασε (ειρηνικά πάντα) ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις κατά των Αφροαμερικανών στις Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω από 140 χρόνια μετά απ΄ την δική μας Επανάσταση, θα ήταν ανιστόρητο να τον συγκρίνουμε με τους αγωνιστές του 21, όπως θα ήταν εξίσου ανιστόρητο και παράλογο να συγκρίνουμε ένα αμιγώς κοινωνικό πρόβλημα της Αμερικής της δεκαετίας του 60 με την δική μας απάνθρωπη σκλαβιά στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, που προκάλεσε τον υπεράνθρωπο και τόσο αιματηρό εθνικο-απελευθερωτικό μας αγώνα…
Ο Νέλσον Μαντέλα τέλος, συνιστά επίσης διαφορετική περίπτωση: Με έντονη πολιτική δράση κατά του Απαρτχάιντ, ενός επίσης αμιγώς τοπικού κοινωνικού προβλήματος δηλαδή, αποφυλακίστηκε σχεδόν στην εκπνοή του εικοστού αιώνα, δηλαδή 170 σχεδόν χρόνια μετά το 21. Όμως είναι κοινή η πεποίθηση πως ο κυριότερος λόγος που έπεσε το ρατσιστικό καθεστώς της Νότιας Αφρικής, ήταν η ισχυρή διεθνής πίεση, που κατά τα τελευταία χρόνια μάλιστα ενισχύονταν από οδυνηρές οικονομικές και άλλες κυρώσεις κατά του ρατσισμού, παρά ο όντως αξιοθαύμαστος αγώνας του φυλακισμένου έγχρωμου ηγέτη…
Είναι βέβαια αναφαίρετο δικαίωμα του κ. Μαραγκάκη να τοποθετεί και τον εαυτό του δίπλα στους μεγάλους αυτούς αγωνιστές, (εκ των οποίων οι δυο πρώτοι δολοφονήθηκαν για τις ιδέες τους κι ο τρίτος έμεινε 27 ολόκληρα χρόνια στη φυλακή) και να δηλώνει «πολύ περήφανος που έβαλε κι αυτός το λιθαράκι του για την απελευθέρωση του ανθρώπινου γένους από τη βία, το μιλιταρισμό και τη στρατικοποίηση της κοινωνίας μας…» όπως λέει. Όμως -και χωρίς να θέλω να διαταράξω την περηφάνια του- θα πρέπει να του πω, ότι η συντριπτική πλειοψηφία των συμπατριωτών μας βλέπει από εντελώς διαφορετική οπτική τους «αντιρρησίες» φυγόστρατους, είτε γνήσιους είτε γιαλατζί…

Απόπειρες παραπλάνησης

Είναι απολύτως αναληθές και συνειδητά παραπλανητικό ότι τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη και του Μακρυγιάννη δήθεν στηρίζουν την “ιστορική αλήθεια” του κ. Μαραγκάκη. Κι αυτό πέρα απ΄ το γεγονός βέβαια, ότι η (υποκειμενική) καταγραφή κι εκτίμηση του οποιουδήποτε πρωταγωνιστή, όσο σπουδαίος κι αν είναι, δεν αποτελεί ιστορία παρά μόνο ένα ακόμη ιστορικό στοιχείο, που ερευνάται επιστημονικά με προσοχή και συνεκτιμάται με υπευθυνότητα στην ιστορική έρευνα.
Για την σφαγή Εβραίων και Τσιγγάνων κατά την άλωση της Τριπολιτσάς, φοβάμαι πως ο κ. Μαραγκάκης με συκοφαντεί όταν μου προσάπτει πως «κάνοντας φτηνή ρατσιστική πολιτική» προβάλλω σαν δίκαιη την σφαγή των αμάχων. Εγώ πουθενά δεν είπα κάτι τέτοιο. Απλά προσέγγισα ένα ιστορικό γεγονός προσπαθώντας να το ερμηνεύσω, χωρίς καμιά απολύτως δική μου κριτική. Θα είμαστε όμως υποκριτές ή ανιστόρητοι αν καμωνόμαστε πως δεν ξέρουμε ότι σ΄ εκείνη την περίοδο Εβραίοι ήταν κατά κανόνα οι μισητοί δουλέμποροι που διακινούσαν στα σκλαβοπάζαρα τους αναρίθμητους ραγιάδες που πωλούνταν σαν δούλοι απ΄ τους Τούρκους, ενώ Τουρκόγυφτοι ήταν οι περισσότεροι «επαγγελματίες» και πιο διάσημοι βασανιστές του δυνάστη, που διακρίνονταν για τους πιο επώδυνους βασανισμούς των κρατούμενων ραγιάδων…

Οι συγκεχυμένες ιστορικές απόψεις του ομιλητή

Θα διαφωνήσω κάθετα με τις απόψεις του κ. Μαραγκάκη σχετικά με τους φιλέλληνες γιατί, στην αρχή τουλάχιστον της Επανάστασης, ο φιλελληνισμός στην Ευρώπη, παρότι είχε ήδη ξεκινήσει κυρίως εξ αιτίας των ευρωπαίων περιηγητών που επισκέπτονταν τον ελλαδικό χώρο, ήταν ακόμη εξαιρετικά ανίσχυρος για να επηρεάσει τις εξελίξεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε, πως τότε στην Ευρώπη κυριαρχούσε η Ιερά Συμμαχία των αυτοκρατοριών (με τον διαβόητο συντονιστή της Μέττερνιχ), που ήταν σταθερά απέναντι σε κάθε επαναστατικό κίνημα που θα απειλούσε την υπάρχουσα «έννομη τάξη» κι ενδεχομένως θα επεκτείνονταν και τις δικές τους επικράτειες…
Αυτό όμως άλλαξε και το φιλελληνικό ρεύμα μεγάλωσε κατά πολύ -διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στην απελευθέρωση της Ελλάδας- μετά τις απίστευτες ωμότητες στις οποίες κατά κανόνα επιδίδονταν οι Τούρκοι στην προσπάθειά τους να καταπνίξουν την Επανάσταση, με χαρακτηριστικότερα τέτοια γεγονότα την πλήρη καταστροφή της Χίου (το 1822) και την ολοκληρωτική σφαγή των Ψαρών στα 1824.
Ένα άλλο εξίσου κομβικό σημείο που ενίσχυσε τον φιλελληνισμό στην Ευρώπη, ήταν η άφιξη στο Μεσολόγγι στο τέλος του 1823, του διάσημου Άγγλου ποιητή, συγγραφέα και πολιτικού Λόρδου Μπάιρον, μ΄ ένα σώμα 3.000 εξοπλισμένων απ΄ τον ίδιο Σουλιωτών! Ο λόρδος Μπάιρον -που δεν ήταν μόνο φιλέλληνας, αλλά φίλος κι ενεργός υποστηρικτής κάθε επαναστατικού κινήματος στην Ευρώπη εκείνης της εποχής- πριν έλθει στην Ελλάδα είχε ζήσει στην Ιταλία όπου το 1919 μυήθηκε (στην Ραβέννα) στην επαναστατική οργάνωση των «Καρμπονάρων», τους οποίους μεταξύ των άλλων ενίσχυσε και με την αγορά όπλων. Η παρουσία κι η προσωπική συμμετοχή του διάσημου λόρδου Μπάιρον στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα, είχε τεράστιο αντίκτυπο στην Ευρώπη κι ιδιαίτερα στην Αγγλική κοινωνία, ενίσχυσε σημαντικά το φιλελληνικό ρεύμα, ενώ απετέλεσε και μεγάλη ενθάρρυνση για τους επαναστατημένους Έλληνες.

Οι μισθοφόροι κι οι …σουλτανικοί «φιλάνθρωποι» φοροεισπράκτορες…

Για τους περισσότερους αλλοεθνείς συμπολεμιστές των Ελλήνων στην Επανάσταση που αναφέρει ο κ. Μαραγκάκης, θα έπρεπε ίσως να γνωρίζει πως στην συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν μισθοφόροι επαγγελματίες πολεμιστές, οι οποίοι συνήθως κατατάσσονταν και πολεμούσαν με την πλευρά αυτού που τους πλήρωνε καλύτερα! Γι αυτό και μελετώντας κανείς τα ιστορικά γεγονότα της Επανάστασης θα βρει αρκετούς εμπλεκόμενους στις πολεμικές επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και «Έλληνες» καπεταναίους ή αρματολούς, που κατά διαστήματα άλλαζαν στρατόπεδο…
Σε ότι αφορά τον μουσουλμάνο θρησκευτικό ηγέτη (σεϊχουισλάμη) Χατζή Χαλήλ Εφέντη, δεν ήταν ο μόνος μεγαλόσχημος τούρκος που διαφωνούσε με την γενική σφαγή του χριστιανικού πληθυσμού που σκέφτηκε κάποια στιγμή ο Σουλτάνος. Αρκετοί ήταν οι σουλτανικοί σύμβουλοι κι οι πασάδες της άρχουσας τάξης της Κωνσταντινούπολης που είχαν την ίδια άποψη με τον σεϊχουισλάμη. Μόνο που το σκεπτικό όλων αυτών δεν ήταν ούτε φιλάνθρωπο ούτε φιλελληνικό αλλ΄ αφοπλιστικά ρεαλιστικό: «Αν σφάξουμε όλους τους ραγιάδες», αναρωτιόνταν, «τότε ποιος θα μας πληρώνει το χαράτσι;»
Εθνικοαπελευθερωτική χωρίς καμιά αμφιβολία η Επανάσταση του 21
Τα τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία που περιγράφουν την μεγάλη και απάνθρωπη σφαγή της Χίου το 1822 που προαναφέραμε, (τα οποία επιβεβαιώνονται τόσο από ελληνικές όσο κι από οθωμανικές πηγές), δείχνουν ξεκάθαρα πως η Επανάσταση ήταν αμιγώς εθνο-απελευθερωτική, μεταξύ ενός κατακτημένου και φοβερά τυραννισμένου λαού εναντίον ενός βάρβαρου αλλοεθνή κατακτητή-δυνάστη κι όχι κοινωνική. Όπως λοιπόν καταγράφει ο σχολαστικός οθωμανός τοποτηρητής της Χίου Βαχίτ πασάς, μετά τη σφαγή εκεί και κατά την συνήθεια των τούρκων, στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη πέντε πλοία φορτωμένα με κομμένα κεφάλια και δυο ακόμη πλοία φορτωμένα με κομμένα αυτιά, τα οποία μάλιστα διατηρούνταν σε βαρέλια με άλμη! Χίλια διακόσια απ΄ αυτά τα κεφάλια είχαν ήδη καταγραφεί με την αντίστοιχη αμοιβή που δόθηκε για το καθένα κι απ΄ τις επίσημες και λεπτομερείς τουρκικές καταγραφές, προκύπτει πως η τιμή ήταν ιδιαίτερα αυξημένη για τα κεφάλια των διακεκριμένων ελλήνων, αρχιεπισκόπων, αρχόντων και κληρικών… Που με απλά λόγια σημαίνει πως η (ελληνική) «άρχουσα τάξη» ήταν αυτή που έφαγε τη μεγαλύτερη φωτιά…

Δικό του το πρόβλημα

Αν μετά απ’ αυτά ο κ. Μαραγκάκης επιμένει να θεωρεί πως σ΄ αυτό το περιβάλλον της απίστευτης βαρβαρότητας, θα είχαν την παραμικρή τύχη (και αποτέλεσμα) οι ειρηνικές διαμαρτυρίας παθητικής ανυπακοής του Γκάντι, τα από άμβωνος φλογερά αντιρατσιστικά κηρύγματα του Λούθερ Κινγκ, η στωϊκή στάση του φυλακισμένου Μαντέλα ή η …δική του άρνηση να πιάσει όπλο κι αν επιμένει να νομίζει πως σήμερα δεν θα ήταν Μουσταφάς έτσι κι οι αγωνιστές του 21 ήταν αντιρρησίες συνειδήσεως και δεν έπιαναν τα όπλα, αυτό βέβαια είναι καθαρά δικό του ζήτημα (και πρόβλημα…).