Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

…και οι μοναδικοί χοροί “ΒΟΑ” και “ΤΣΙΛΙΜΠΡΙΑ”

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου

Γράφει ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ

***

Ένας λαός που ζει με το τραγούδι

Είτε στην πέτρα το σκαλίζει

Είτε στον πίνακα το γράφει

Είτε στο χαρτί το ζωγραφίζει

Είτε με τον ήχο το σκορπίζει

Δεν μπορεί παρά να ζει στο σέβας και στην αγάπη!

(Κωστής Παλαμάς)

 

Aκούγοντας μικρό παιδί στις οικογενειακές μας συζητήσεις για το Νησί (Μεγανήσι), πάντα μια μυστηριακή εικόνα ζωγραφίζονταν στο νου μου, η οποία αυγάτεψε όταν αποκτήσαμε συγγενείς εκεί, η αδερφή της μάνας μου η Αλίκη είχε παντρευετεί τον αείμνηστο Χρήστο Πολίτη, ο οποίος έφυγε νωρίς απ’ την ζωή, οπότε και μέσα απ’ τα ακούσματα του συγγένειου μπόρεσα να προσλάβω πολύ περισσότερα πράγματα για το Νησί και να αποκρυσταλλώσω στο μυαλό μου αυτή την εξαίσια εικόνα της ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, διαφορετικότητα, η οποία, με μεγάλη χαρά διαπίστωσα πια πως διαποτίζει και τα μουσικά του πράγματα! Διότι, ναι μεν υπάρχει κοινός μουσικός βηματισμός με την Λευκάδα ολάκερη, όμως,  θα αναφέρομε παρακάτω, πως, το Μεγανήσι έχει και την δική του ΜΟΥΣΙΚΗ ΙΔΟΠΡΟΣΩΠΙΑ με την παρουσία ντόπιων αυθεντικών τραγουδιών και οργανοπαιχτών, χορευτικά τραγούδια, κυρίως,  όπως είναι τα δύο αυθεντικά και ατόφια Μεγανησιώτικα, η περίφημη <<Βόα>> και τα εκπληκτικά <<Τσιλίμπρια>>,  (θα αναφερθούμε και για τα δύο διεξοδικά), τα οποία ήδη θα έπρεπε να έχουν αναδειχθεί και να συναριθμούνται στα γενικότερα ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ, μα και να αποτελούν σημείο αναφοράς στο Πανελλήνιο…

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

To Bαθύ σε παλιά φωτογραφία, όταν όλα ήταν απλά και λιτά!

   Το σημερινό Μεγανήσι, σαν το πανάρχαιο Βασίλειο των Ταφίων, έχει σχέση και με την γέννηση του Ηρακλή, όπως  προκύπτει απ’ την μυθολογική μας αναφορά!!! Tάφιοι ή Ταφίοι ονομάζονταν οι αρχαίοι κάτοικοί του, ενώ ο Στράβωνας το αποκαλεί και Ταφιάς. Σύμφωνα με τον Όμηρο η Αθηνά μιλάει στον Τηλέμαχο και του λέει ότι  ή ίδια είχε μεταμφιεστεί σε Ταφιώτη και του μιλά για τον Ταφίο Μέντη, ο οποίος έκανε εμπόριο χαλκού και σιδήρου και είχε γνωριμιά με τον πατέρα του, τον Οδυσσέα! Οι Τάφιοι ήταν Ελληνικό φύλο, φημισμένοι κωπηλάτες και ναυτικοί, αφού έκαναν θαλασσινό εμπόριο! Αυτός ο πανάρχαιος Μεγανησιώτικος δρόμος της θάλασσας, σαν ένα γονιδιακό ψυχοπνευματικό τους στολίδι και προικιό, είναι που προσδιορίζει, σε μεγάλο βαθμό, και αυτή τους την ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ, για την οποία κάναμε λόγο παραπάνω!

Ο Απολλόδωρος αναφέρει την εκστρατεία του Αμφιτρύωνα, άρχοντα της Θήβας και <<πατέρας>> του Ηρακλή, εναντίον των Ταφίων, με αφορμή το γεγονός ότι οι θαλασσοπόροι Τάφιοι έφτασαν στον Αργολικό κόλπο, μετέβησαν στις Μυκήνες, όπου έκλεψαν τα βόδια του βασιλιά των Μυκηνών Ηλεκτρύωνα, αλλά σκότωσαν και τα παιδιά του, αφήνοντας  μόνο εν ζωή την κόρη του Αλκμήνη, την μητέρα του Ηρακλή! Θέλοντας ο Αμφιτρύωνας να εκδικηθεί τον θάνατο του πεθερού του και των κουνιάδων του, εξεστράτευσε, μαζί με τον Κέφαλο, τον ιδρυτή της Κεφαλλονιάς, κατά των Ταφίων, στους οποίους βασίλευε ο Πτερέλαος, ένας πανίσχυρος βασιλιάς, ο οποίος όφειλε την προσωπική και βασιλική του δύναμη στην χρυσή τρίχα που είχε στο κεφάλι του! Αυτό το μυστικό, που γνώριζε η κόρη του Κομαιθώ, το πρόδωσε στον Αμφιτρύωνα, τον οποίο είχε ερωτευθεί, και ο τελευταίος μπόρεσε να καταλάβει την Τάφο, για να σκοτώσει, στην συνέχεια, ο ίδιος ο Αμφιτρύωνας την Κομαιθώ για την προδοσία της… Κατά το διάστημα της εκστρατείας του Αμφιτρύωνα, ο Δίας βρήκε ευκαιρία και συνευρέθηκε με την όμορφη Αλκμήνη!!! Μάλιστα η μυθολογία αναφέρει, πως διέταξε ο Δίας τον ήλιο να μην βγει για τρία μερόνυχτα, μέχρι να ολοκληρώσει την συνεύρεσή του με την Αλκμήνη, η οποία γέννησε τον ημίθεο Ηρακλή, για να πάρει και το όνομα <<Τριέσπερος>>, αφού ακριβώς η σύλληψή του διάρκεσε τρία σκοτεινά μερόνυχτα χωρίς ήλιο…

H λαμπρότητα του αρχαϊκού βασιλείου δεν φαίνεται να συνοδεύει το Μεγανήσι τους επόμενους αιώνες, όπου η ιστορική του διαδρομή είναι συνυφασμένη με αυτή της Λευκάδος, ενώ από πολλές πηγές προκύπτει πως, ουσιαστικά, επί τουρκοκρατίας στην Λευκάδα, (1479 – 1684), το Νησί είναι ακατοίκητο και χρησιμεύει κυρίως σαν <<χειμαδιό>> των κτηνοτρόφων του Πόρου, του Φτερνού, ακόμη και της Εγκλουβής, όπου ξεχιεμωνιάζουν τα κοπάδια τους. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μαχαιρά, Η ΛΕΥΚΑΣ ΕΠΙ ΝΕΤΟΚΡΑΤΙΑΣ 1684 – 1697, σελίδα 213, αλλάζει η μοίρα του πάλαι ποτέ ενδόξου βασιλείου και από ερημονήσι αρχίζει ο εποικισμός του, πρώτα με κάποιες οικογένειες που μεταφέρει ο Κεφαλλονίτης Αναστάσιος Μεταξάς, στον οποίο το παραχώρησε ο Ενετός Προνοητής  Βικέντιος Βενδραμίν στα 1691, χωρίς ποτέ να επικυρωθεί αυτή παραχώρηση απ’ την Ενετική Σύγκλητο. Τα πρώτα έτη του 18ου αιώνα, σύμφωνα πάντα με τον Κωνσταντίνο Μαχαιρά, έχομε ουσιαστικά τον μεγάλο εποικισμό του Νησιού, με κατοίκους απ’ την Λευκάδα κυρίως, αλλά και την Ακαρνανία και την Κεφαλλονιά, ενώ την ίδια περίοδο και συγκεκριμένα το 1719, οι Ενετοί μεταφέρουν 130 οικογένειες απ’ την Χίο, κυρίως Καθολικές, οι οποίες, σχεδόν όλες έφυγαν αργότερα προς την Ιταλία.

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Η ντόπια Μεγανησιώτικη ζυγιά  του Γιώργου Αθανίτη ή Τζούμα, με λαουτιέρη τον Αντώνη Μαρκεζίνη και βιολιτζή το Νίκο Κοντή.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ

Και ενώ η συνοπτική Μεγανησιώτικη ιστορική διαδρομή έχει  όπως ανωτέρω εκθέσαμε, στο μουσικό κομμάτι, που μας αφορά, το Μεγανήσι ακολουθεί μεν την Λευκαδίτικη Μουσική διαδρομή των αιώνων,  διατηρεί, όμως, όπως προαναφέραμε,  και  την δική του ΜΟΥΣΙΚΗ  ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΙΑ, με την μορφή ντόπιων τραγουδιών και χορών, που ευθύς αμέσως θα παρουσιάσομε.   Έτσι, φαίνεται, πως γνωρίζει ιδιαίτερη άνθιση η Λαϊκή Δημοτική μας μουσική στο Νησί, όπως προκύπτει απ’ την ύπαρξη και αυτών των δικών του τραγουδιών, όσο και των ντόπιων οργανοπαιχτών, για έναν επί πλέον λόγω, που έχει σχέση με την  οικονομική επάρκεια των κατοίκων, αφού ήταν σχεδόν, στο παρελθόν, όλοι ναυτικοί, ένας θαλασσινός δρόμος που έρχεται, όπως προαναφέραμε, μέσα απ’ την αρχαιότητα, αλλά και δεινοί ψαράδες. Υπήρχε, άρα, η δυνατότητα και για γλέντια στα πανηγύρια των πολιούχων των τριών χωριών, Αϊ Γιώργη, Προφήτη Ηλία, Παναγίας, Αγίου Κωνσταντίνου και Αϊ Γιάννη στις 24 Ιουνίου, αλλά και για γιορτές που είχαν σχέση με τις αφιξοαναχωρήσεις των ναυτικών, οι οποίοι, μετά από μεγάλο διάστημα στην θάλασσα ήθελαν να <<ξεδώσουν>> στον τόπο τους! Έτσι δημιουργείται στο Μεγανήσι, τουλάχιστον κατά τα νεώτερα χρόνια, μια ομάδα Λαϊκών Οργανοπαιχτών, με επικεφαλής τους δύο κλαριτζήδες, Γιώργο Αθανίτη ή Τζούμα και τον έξοχο κλαριτζή Αντώνη Λιονταρίτση, που έπαιζε και στα πανηγύρια των χωριών της Λευκάδος, στα Χορτάτα, στην Βαυκερή, στον Άγιο Πέτρο, στην Καρυά,  τον λαουτιέρη Αντώνη Μαρκεζίνη,  που έχει παίξει και στην ζυγιά του Τσιρούφλη, αλλά και τους βιολιτζήδες Νίκο Κοντή και Τάσο Καββαδά.

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Πανώρια Λευκαδίτισσα με απαστράπτουσα ομορφιά και μάτια σπαθιά!!!

 

Ο Αντώνης Λιονταρίτσης σε συνέντευξή του, στον Σπύρο Σκλαβενίτη το 1997, η οποία θα ακολουθήσει, μνημονεύει το Μεγανήσι σαν <<κυψέλη>> για τον αυθεντικό Λευκαδίτικο χορό της Μηλιάς, αλλά και για τον Θειακό, όπως επίσης και για έναν άλλο  Μεγανησιώτικο χορό <<Τα Τσιλίμπρια>>, για τα οποία συμπίπτει η μαρτυρία του με τα προσωπικά μου ακούσματα απ’ τον αείμνηστο Μεγανησιώτη φιλόλογο Κώστα Δάγλα, η Φουσέκη, αλλά και με όσα διαλαμβάνει το πρόσφατα εκδοθέν έξοχο βιβλίο των Χαράλαμπου Ζαβιτσάνου και Φωτεινής Παπασταματίου – Καββαδά,  με τίτλο ΡΩΓΜΕΣ ΣΤΟ ΧΘΕΣ, για το οποίο θα μιλήσομε διεξοδικά. Πέραν, όμως, των ανωτέρω χορών, της Μηλιάς, του Θειακού και των Τσιλίμπριων,  ή των υπόλοιπων  γνωστών χορών και τραγουδιών που ακούγονταν το ίδιο και στην Λευκάδα, υπάρχει η ντόπια  <<Βόα>>, ή <<Βόγα>>, προφανώς απ’ το ρήμα βοώ, τραγούδι που τραγουδούσαν οι Μεγανησιώτες ψαράδες, εν πλω αλλά και όταν   ασχολούνταν με το μάζωμα των ψαριών απ΄τα δίχτυα. Το θαλασσινό αυτό τραγούδι μετέφερε στον Μεγανησιώτη Σταύρο Δάγλα,   ο συντοπίτης του ψαράς   Διονύσιος Πάνου Μάτζαρης ή  γνωστός στο Νησί σαν Νίτσας Ταρίας. Ακολουθεί αμέσως παρακάτω, προφανώς μια παραλλαγή του   Μεγανησιώτικου τραγουδιού της Βόας, που όπως προαναφέραμε διέσωσε ο Σταύρος Δάγλας σε αφήγηση του ανωτέρω  συντοπίτη του ψαρά, γιατί φαίνεται πως, το συγκεκριμένο τραγούδι, όπως θα προκύψει στην συνέχεια απ’ την καταγραφή της συνέντευξης  του Αντώνη Λιονταρίτση, επιδέχονταν αυτοσχεδιασμούς με νέα στιχάκια!

Η ΒΟΑ Ή ΒΟΓΑ

Αναστενάζω βγαίνει αχός και μέσα μένει ο πόνος

Και όποιος μας ξεχώρισε να μην τον βρει ο χρόνος

(Έλα βόγα εμπρός)

Τη μάνα σου την πονηρή  ρακή θα την ποτίσω

Να πέσει ν’ αποκοιμηθεί νάρθω να σε φιλήσω

Την τράτα μου την κουρελού την χιλιομπαλωμένη

Όλο την εμπαλώνουμε κι όλο’ ταν ξεσχισμένη

Την τράτα μου την πούλησα

(άλα βόγα εμπρός βόγα)

Την πούλησα στον Άσο

(άλα Μαριγώ)

Δεκάρα δεν μου έμεινε

Φίλο μου να κεράσω

Άλα βόγα εμπρός βόγα)

Καρδιά μου γίνε σίδερο καρδιά μου γίν’ αμόνι

Να σε χτυπούν αλύπητα τα βάσανα κι οι πόνοι.

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Μεγανησιώτισσες στην πόρτα τραγουδούν. Πιθανόν να περνάει η νύφη!

 

     Καλύτεροι Μεγανησιώτες, σύμφωνα πάντα με τον ανωτέρω Σταύρο Δάγλα,  <<Βογαδόροι>>, ήταν ο Λάμπρος Δάγλας, ή Κομπότης, ο Άγγελος Μπουλιέρης ή Σαγγελέας και ο Θεόδωρος (Λώλος) Πέτρου Αυγερινός. Να επισημάνομε εδώ, με την ευκαιρία της αναφοράς του έξοχου Μεγανησιώτη κλαριτζή Αντλώνη Λιονταρίτση πως, από  σχετική φωτογραφία που ακολουθεί, αλλά όπως θυμούνται και παλιοί Μεγανησιώτες, στο Μεγανήσι, πέραν της ντόπιας ζυγιάς των Τζούμα και Λιονταρίτση, καλούνταν απ’ την Λευκάδα η ζυγιά του Νίκου του Βρυώνη, αλλά και του Μήτσου του Τσιρούφλη, για τα γλέντια και τις γιορτές στα τρία χωριά. Ακόμη να σημειώσομε πως, ο Αντώνης Λιονταρίτσης απ’ το Σπαρτοχώρι, παίζει κλαρίνο στο μοναδικό αυθεντικό Λευκαδίτικο Τσάμικο με τον τίτλο <<Στης Βαυκερής τον πλάτανο>>,  που τραγουδά η Μαρία Γκιολμάνη – Παπαδοπούλου, ενώ ο Λιονταρίτσης παίζει και στο ντόπιο Μεγανησιώτικο συρτό χορό και τραγούδι με τον τίτλο <<Ωραίο Μεγανήσι μου>>, που κυκλοφορεί στο YOU TUBE.

ΩΡΑΙΟ ΜΕΓΑΝΗΣΙ ΜΟΥ

Ωραίο Μεγανήσι μου στολίδι στη Λευκάδα

Άλλο πιο όμορφο νησί δεν έχει η Ελλάδα

Βγάζεις ψαράδες ξακουστούς και ναυτικούς ατσίδες

Βγάζεις κορίτσια όμορφα. Λεβέντες μερακλήδες

Ωραίο Μεγανήσι μου με τις ανηφοριές σου

Με τα στενά δρομάκια σου κι τις ακρογιαλιές σου

Βγάζεις ψαράδε ξακουστούς και ναυτικούς ατσίδες

βγάζεις κορίτσια όμορφα, λεβέντες μερακλήδες.

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Η Ζυγιά του Νίκου Βρυώνη στο Μεγανήσι! Στο μέσον ο θρυλικός κλαριτζής απ’ τον Άγιο Πέτρο. Πρώτος αριστερά ο εκπληκτικός βιολιτζής απ’ την Δρυμώνα, ο Γιώργος Βερύκιος ή Πενηντάρας και δίπλα του η εμβληματική μορφή όλων των Λευκαδίτικων πανηγυριών ο Νίκος Ζώγγος ή Μάης απ’ τον Άγιο Πέτρο, τραγουδιστής στην ζυγιά, αλλά και λαουτιέρης και κιθαρίστας!

 

ΤΑ ΤΣΙΛΙΜΠΡΙΑ

Aκολουθεί, όπως σας προϊδεάσαμε,  ένας πραγματικός Μεγανησιώτικος  θησαυρός, ένα τραγούδι που έρχεται μέσα απ’ τα βάθη των αιώνων, αφού έχει σχέση με την φοβερή  πειρατία, που σάρωνε την Λευκάδα και το Ιόνιο απ’ τον 13ο μέχρι τον 17ο αιώνα και ονομάζεται ΤΣΙΛΙΜΠΡΙΑ! Αυτό το τραγούδι, θαρρούμε, πως  έπρεπε να είναι σημείο αναφοράς όχι μόνο για το  Μεγανήσι,  αλλά για όλη την Λευκάδα! Για τα ΤΣΙΛΙΜΠΡΙΑ αντλούμε περισσότερες πληροφορίες απ’ το προμνημονευθέν έξοχο βιβλίο των Χαράλαμπου Ζαβιτσάνου και Φωτεινής Παπασταματίου – Καββαδά, ο δε εκπληκτικός  Καρσάνος σαντουριτζής, ο Βαγγέλης Θερμός ή Καμπίλαυκος, ο οποίος, προφανώς, το έπαιξε πολλές φορές στην ζυγιά του  στο Μεγανήσι, έχει δηλώσει  πως: << ΤΑ ΤΣΙΛΙΜΠΡΙΑ ήταν ο καλύτερος Λευκαδίτικος σκοπός>>!

Η λέξη προέρχεται απ’ το Λατινικό celebro, που σημαίνει λάμπω, δοξάζω! Και όντως είναι δοξαστικό τραγούδι, γιατί εξυμνεί το κατόρθωμα των γυναικών του Σπαρτοχωρίου, στους αιώνες των πειρατών, που προαναφέραμε, να αποκρούσουν τις πειρατικές επιθέσεις στο χωριό αντιμετωπίζοντάς τους με πέτρες που έρριχναν απ’ την περιοχή Στεφάνια! Μια πράξη ανδρείας την οποία όχι μόνο εξύμνησαν οι Μεγανησιώτες, αλλά την χρησιμοποιούν και μεταφορικά επί γυναικών <<τσαούσων>> κυρίως όταν είχαν την ατάκα: <<Κάτσε κάτω ωρή, τι θα μας κάμεις και σήκωσες τον όρλο σου… Θα μας χορέψεις τα Τσιλίμπρια;>> Ο συγγραφέας Χαράλαμπος Καββαδάς μας είπε και προφορικά ότι γνωρίζει τα βήματα από εξαιρετικούς συντοπίτες του, και εστιάζει πια και στον εντοπισμό του σκοπού!

Ο Αντώνης Λιονταρίτσης, στην συνέντευξή του, μας διαφωτίζει κατά τι περισσότερο λέγοντας  πως ήταν συρτός χορός που χορεύονταν σαν μπάλος και κυρίως του τον ζητούσαν κάποιες γυναίκες στο Κατωμέρι να τον χορέψουν, ενώ τραγουδούσαν κάποιους στίχους, που φαίνεται ότι, πολλές φορές, ήταν και αυτοσχεδιασμοί, έχοντας πάντα, όμως, σαν κεντρικό πυρήνα την αντίσταση με τις πέτρες των γυναικών του Σπαρτοχωρίου κατά των πειρατών. Το γεγονός ότι μάλλον υπήρχαν παραλλαγές του ιστορικού αυτού γεγονότος προκύπτει και απ’ την δημοσίευση, που θα κάνομε παρακάτω, δύο πoιητικών εκδοχών των Τσιλίμπριων, μία σε ανασύνθεση του Χαράλαμπου Ζαβιτσάνου, και μία απ’ την ογδοντατετράχρονη Μεγανησιώτισσα Κυρά – Γκόλφω! Καταγράφεται σ’ αυτή την γραπτή Μεγανησιώτικη πηγή, πως υπάρχουν δύο τρόποι και δύο ρυθμοί του χορού. Στον πρώτο οι γυναίκες αφού είναι καθαρά   γυναικείος χορός, και πως θα γίνονταν διαφορετικά, αφού δικό τους κατόρθωμα εξυμνεί,  πιάνονται και σε ευθεία γραμμή κάνουν πέντε βήματα μπροστά αργά και ένα πίσω, έπειτα δύο βήματα μπροστά σκύβοντας και  υποδυόμενες ότι αρπάζουν την πέτρα στο χέρι και την πετούν στους πειρατές… Η δεύτερη διάταξη των γυναικών είναι κυκλική  και ο ρυθμός γρήγορος με πέντε βήματα μπροστά και ένα πίσω κ.ο.κ. Η ανασύνθεση του Χαράλαμπου Ν. Ζαβιτσάνου, η οποία είναι παραστατικότατη και εξυμνεί ακριβώς αυτό το <<ανδραγάθημα>> των γυναικών και ακολουθεί ευθύς αμέσως, φαίνεται πως προσιδιάζει περισσότερο στο γεγονός και στην ιστορία του χορού:

Σαλτάω και τηράω, σαλτάω και τηρώ

Τσιλίμπρια χορεύω και βλέπω το χωριό

Πέτρα σκύβω, πέτρα πιάνω, και πέρα την πετώ

Τον πειρατή λαβώνω και βλέπει το χωριό

Κοιτώ δεξά, κοιτώ ζερβά, κοιτώ και παραπέρα

Κυλάτε βράχους στο γκρεμό και μας επήρ’ η μέρα

Δε θ’ ανεβείτε στο χωριό, πόδι δε θα πατήσει

Θα σας εθανατώσουμε μέχρι να πάρει η δύση

Απ’ της Τζερέμως ρίχνατε βροχή απ’ τον όχτο βράχοι

Οι πειρατές ποδήσανε και τρέχουνε φευγάτοι

Έλα χορό να στήσομε τη Νίκη να χαρούμε

Τη δύναμη που η λευτεριά και στη γυναίκα δίνει

Εμείς εδώ φωνάζουμε τη λέμε ανδρειοσύνη!

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Χορός Μεγανησιώτικος!

 

Ακολουθεί η παραλλαγή της Μεγανησιώτισσας Κυρά –  Γκόλφως,  η οποία πλατιάζει σαφώς πέρα απ’ τον ιστορικό πυρήνα του  τραγουδιού και  αναφέρεται ερωτικoκοινωνικά  περισσότερο στις γυναίκες, ενώ είναι φανερή και η επήρεια από άλλα  ακούσματά της:

Κινήσαν τρεις αρχόντισσες και τρεις καλές κυράδες

Τσουμπουρλούμ, τσουμπουρλούμ

Και παν και παν στην ακροθαλασσιά

Και παν και παν στην ακροθαλασσιά, στην άκρη στο ποτάμι

Τσουμπουρλούμ, τσουμπουρλούμ

Και χα χα χα

Και χαλικάκια μάζευαν και στην ποδιά τα βάνουν

Τσουμπορλούμ, τσουμπουρλούμ

Πέτρα, πέτρα, πετροβολάν τη θάλασσα

Πετροβολάν τη θάλασσα πετροβολάν το κύμα

Θάλασσα γιατί, γιατί, γιατί ν’ τα ψάρια σου γλυκά

Γιατί ν’ τα ψάρια γλυκά και τα νερά σου λίσσα…

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Μεγανήσι! Στο πανηγύρι και στο γλέντι!

 

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΟΝΤΑΡΙΤΣΗ ΤΟ 1997!

Προϊδεάσαμε για την  σημαντική συνέντευξη, που έδωσε το 1997, ο Μεγανησιώτης κλαριτζής Αντώνης Λιονταρίτσης, στον εξαίρετο μουσικολόγο και χοροδιδάσκαλο Σπύρο Σκλαβενίτη, στην οποία αναφέρεται με τρόπο αποκαλυπτικό στα Τσιλίμπρια και στην Βόα, αλλά και σε δυο άλλα <<νέα>> τραγούδια, που χορεύονταν σε ρυθμό Καλαματιανού, όπως λέει ο ίδιος, με την βιωματική γνώση, αφού έπαιζε κλαρίνο σε αυτά τα τραγούδια, τα οποία τα ονομάζει <<Μαριγάμπα>> και <<Λουλούκα>>. Ένα σπουδαίο ερέθισμα στους εκλεκτούς Μεγανησιώτες  λαογράφους και ερευνητές, που υπάρχουν σήμερα στο Νησί, να τα ψάξουν και τα δύο αυτά <<νέα>> τραγούδια, αν δεν το έχουν ήδη κάνει,  σε όλο τους το εύρος, τραγουδιστικό και χορευτικό. Θα είναι σπουδαία αυτά τα δύο τραγούδια, όχι μόνο για την Μουσική ιστορία και πορεία του Μεγανησίου, αλλά και για την Λευκάδα ολόκληρη!

Κυρίως, όμως,  τα Τσιλίμπρια και η Βόα, για το μοναδικό τους περιεχόμενο,  μπορούν να γίνουν και πάλι, με τον προσφορότερο και ενδεικτικότερο  τρόπο, μουσικοχορευτικό κτήμα και σημείο αναφοράς του Νησιού και  της  Λευκάδος ολάκερης! Αίφνης, φανταστείτε την Βόα σε μια Αυγουστιάτικη Βαρκαρόλα στο δυτικό κανάλι της Λευκάδος, με την σχετική παντομίμα που την συνοδεύει, πόσο θεσπέσια θα είναι! Προς αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή της εμβάθυνσης και  του πλήρους φανερώματος στο προσκήνιο  αυτών των εκπληκτικών Μεγανησιώτικων ντόπιων, όσο και αυθεντικών χορών, φρονούμε πως  είναι εξόχως διαφωτιστική η συνέντευξη του Μπάρμπα Αντώνη Λιονταρίτση το 1997, εικοσιτρία χρόνια πριν, την οποία δημοσιεύει ο Σπύρος Σκλαβενίτης στην αξιολογότατη και κοινή ιστοσελίδα τους με τον Νίκο Καββαδά, με τον ποιητικό τίτλο  ΗΛΙΒΑΤΟΝ.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τα Τσιλίμπρια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Tα Τσιλίμπρια θυμάμαι ένα – δύο που τα χορεύανε στο Κατωμέρι, αλλά τόχω ξεχάσει εντελώς.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τα λόγια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάνα δυο στιχάκια ήτανε, περισσότερο οργανικό το παίζαμε. Όπως και η Παπαδιά και η Μαριγάμπα.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Συρτός δεν ήταν τα Τσιλίμπρια;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Συρτό οργανικό, σαν μπάλλος μοιάζει. Ήτανε συρτό, όχι σαν την Μηλιά που έχει αλλαγές του Καλαματιανού αργές ή γρήγορες. Έτσι το παίζαμε εμείς. Αλλά ξέρανε οι χορευτές και την ώρα που άλλαζε ο ρυθμός και μπαίνανε αμέσως στην αλλαγή. Για τα Τσιλίμπρια μόνο στο Κατωμέρι μπορείς να βρεις κάτι γυναίκες ηλικιωμένες, που ξέρουν πολλά πράγματα…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Kανένα άλλο χορό θυμάσαι να χορεύανε εδώ στα πανηγύρια;

AΠΑΝΤΗΣΗ: Θυμάμαι ένα τραγούδι που το έλεγαν Λουλούκα. Αυτό ήτανε Καλαματιανό, αλλά χόρευε μόνο ένας άνθρωπος…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μόνο ένας; Και τι έκανε, σαν ζεϊμπέκικος δηλαδή;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Kαλαματιανό ήτανε αλλά είχε βήματα ανοιχτά. Ο Μάναρης ο Νίκος αυτός όταν έμπαινε στο χορό έβαζε τα χέρια του εδώ μπροστά και έκανε μεγάλα βήματα, πρώτο μπροστά και μετά πίσω. Κοντός ήτανε, αλλά έκανε κάτι βήματα που τάχανες…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Για τον άλλο χορό, τη Βόα, θυμάσαι τίποτα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Βόα ήτανε ένα τραγούδι που το έλεγαν οι τρατολόγοι στις τράτες για να κουνάνε τα κουπιά. Να μερικά λόγια: <<Βάλτε ξύλα στη φωτιά, ξυπνάτε μαυρομάτες…>>. Ο Γιώργος ο Τσελεπής έλεγε καλά. Ήτανε και ο Φίλιππας, ετούτος δω. Αυτός ήτανε τόσο καλλίφωνος, που όταν τον άκουγες καθόσουνα, όχι για τα λόγια δηλαδή, αλλά για τον Βυζαντινό ήχο. Έμπαινε στη θάλασσα το κουπί και έμενε στον αέρα μέχρι να ξαναρχίσει το τραγούδι να τελειώσει και να ξαναμπεί. Με το τελείωμα μπαίνανε τα κουπιά και μετά βγαίνανε. Αφρίζανε τα νερά. Νόμιζες ότι είχε μηχανή…

ΕΩΤΗΣΗ:  Έλεγε και ο καπετάνιος;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αν ήτανε καλλίφωνος έλεγε, όπως οι Αγγελαίοι λέγανε. Εμένα μούπανε πως Βόα λέγανε και στο τράβηγμα της τράτας, την ώρα που μαζεύανε τα δίχτυα. Την ώρα που τραβάγανε τη τράτα, άμα πήγαινε κανένας και τους έλεγε αν έχει ψάρια παρεξηγούνταν. Δεν έκανε να τους ανακράξουνε. Άμα πήγαινε καλά η ψαριά μετά χορεύανε, είχανε όλοι κρασιά και αμπέλια πολλά…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιοι πίνανε περισσότερο κρασί;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι Κατωμερίτες! Τους λέγανε και Καρτεζινιάδες…

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πως πιανόντανε στη Βόα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Έτσι σταυρωτά. Τα ζωνάρια που τα παλιά τα χρόνια τα βάνανε, έτσι για να θυμούνται και τους παλιότερους. Πιανόντανε σαν αλυσίδα απ’ το ζωνάρι το ένα χέρι. Τη Βόα τη λέγανε γυναίκες και άντρες, ενώ στην τράτα τραγουδούσανε μόνο άντρες…

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Προπολεμική Μεγανησιώτικη οικογένεια! Τα κορίτσια με το ολόκλειστο μέχρι πάνω φουστάνι, χωρίς στέκα και κρέπια στον μπούστο!

 

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΚΑΡΑΒΑΣΑΡΑ!

     Ο Πανταζής Κοντομίχης στα τόσα Μεγανησιώτικα τραγούδια που καταχωρεί στο βιβλίο του  ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ  και τα οποία περί το 1965 του τραγούδησαν οι Μεγανησιώτες Λάμπρος Δάγλας, 48 ετών τότε, Στέφανος Δάγλας ή Κουράκης, 70 ετών,  Διονύσω Δάγλα ή Κουράκη, 65 ετών,  Λάμπρω Μάτζαρη,  70 ετών, Κατίγκω Αυγερινού, 70 ετών,  Αικατερίνη  Κατωπόδη ή Νησιώτισσα, 70 ετών, παρουσιάζει, λοιπόν, ο Πανταζής Κοντομίχης και το τραγούδι <<Ο Καραβασαράς>>, για το οποίο έχω βιωματική άποψη, την οποία αμέσως παραθέτω. Το εν λόγω τραγούδι, όπως σημειώνει στις επεξηγήσεις του ο Πανταζής Κοντομίχης, του το τραγούδησε ο φίλος του, ο ανωτέρω Λάμπρος Δάγλας, που  ήταν πρόεδρος τότε στην Κοινότητα Κατωμερίου, και ο οποίος του εξήγησε ότι Καραβασαράς σημαίνει στο Μεγανήσι το μέρος που σέρνουν τα καράβια, καραβοστάσι, θα λέγαμε με σημερινούς όρους. Τέτοιος Καραβασαράς υπήρχε στο Μεγανήσι στον κόλπο του Αθερινού, όπου τραβούσαν οι Μεγανησιώτες τα καράβια τους, για να τα προφυλάξουν απ’ τους πειρατές, κυρίως, αφού η Λευκάδα ήταν <<επαίσχυντη φωλεά πειρατών>>, όπως την χαρακτηρίζουν πολλοί ξένοι περιηγητές απ’ το 13ο ακόμη αιώνα μέχρι σχεδόν ολόκληρο τον 17ο αιώνα. Εκεί σ’ αυτόν τον Καραβασαρά του Αθερινού υπήρχε, προφανώς, και ένα πηγάδι, το οποίο αναφέρεται στο τραγούδι, και φαίνεται πως  προσδιορίζει και φανερώνει την Μεγανησιώτικη προέλευση του τραγουδιού, όπως φανερώνει το ίδιο και ο στίχος  <<Και ποιος παπάς λειτούργησε με δίχως το φελόνι>>, που είναι καθαρά στίχος Επτανησιακός.

Ο Πανταζής Κοντομίχης, όμως, με την υποσημείωση πως: <<σέβομαι απολύτως την Μεγανησιώτικη παράδοση για το τραγούδι αυτό>> σημειώνει στα σχόλιά του πως πιθανόν,  η λέξη Καραβασαράς, να  είναι παραφθορά της λέξης Καρβασαράς, (η Αμφιλοχία), γιατί και στην Αμφιλοχία υπάρχει σε παραλλαγή το ίδιο τραγούδι <<Μικρός, μικρός που’ ν ο Καρβασαράς…>> και πιθανόν  οι Μεγανησιώτες να προσάρμοσαν το τραγούδι στα γεωγραφικά δεδομένα και στη ζωή των χωριών τους…  Η προσωπική μας βιωματική άποψη είναι πως το τραγούδι είναι Μεγανησιώτικο. Και η έκπληξη; Θυμάμαι άριστα και απέξω όλα τα τραγούδια, πάνω από είκοσι τον αριθμό,  που τραγουδούσαν και χόρευαν τα κορίτσια την δεκαετία του 1960 στο σχολείο μου, το Δημοτικό Σχολείο Πινακοχωρίου, με δάσκαλο τον Χριστόδουλο Χαλικιά, ο οποίος τους δίδαξε τα περισσότερα χορευτικά τραγούδια! Ανάμεσα σε αυτά τα τραγούδια ήταν και το  Μεγανησιώτικο <<Ο Καραβασαράς>>, το οποίο χόρευαν σε γρήγορο ρυθμό συρτό. Όταν μάλιστα τα κορίτσια δεν το τραγουδούσαν σωστά σαν Καραβασαράς, αλλά σαν Καρβασαράς, παρενέβαινε ο δάσκαλος κα τις διόρθωνε λέγοντας πως δεν πρόκειται για την Αμφιλοχία, αλλά για τραγούδι Μεγανησιώτικο.  Η όλη δομή του τραγουδιού, πάντως, καθώς και οι παρουσιαζόμενες εικόνες οδηγούν στην άποψη πως έχομε ένα αυθεντικό Μεγανησιώτικο Λευκαδίτικο τραγούδι, το οποίο μπορεί να ακολούθησε… αντίστροφη πορεία και να μεταφέρθηκε και στο Ξηρόμερο, στην Αμφιλοχία, αφού πάντα οι επιρροές  ήταν αμφίδρομες και δεν είχαν για το νησί μας μόνο πορεία εισόδου, αλλά και πορεία εξόδου προς το γειτνιάζον Ξηρόμερο κυρίως…  Με την παρουσίαση παρακάτω του τραγουδιού, ο αναγνώστης μπορεί να διαμορφώσει  προσωπική άποψη για την προέλευσή του, μέσα απ’ τις εικόνες που σωκλείνει, αλλά και την Λευκαδίτικη ντοπιολαλιά…

Ο ΚΑΡΑΒΑΣΑΡΑΣ

Μικρός, μικρός ο Καραβασαράς, μα έχει ένα πηγαδάκι

Γοργό χελιδονάκι

Παν τα παν τα κορίτσια για νερό κι έρχονται φιλημένα

Τι πάθαν τα καημένα

Και ποια και ποια καράβια αράζανε μες στο καραβαστάσια

Γοργά χελιδονάκια

Ήταν ήταν μια σκούνα π’ άραξε από πολλή φουρτούνα

Γλυκειά μου κοπελλούδα

Και ποια και ποια βαρκούλα αρμένιζε με δίχως το τιμόνι

Πες το πουλί κι αηδόνι

Και ποια και ποια βαρκούλα πάει γιαλό χωρίς νάχει τεμόνι

Πες το πουλί κι αηδόνι

Και ποια και ποια βαρκούλα πάει γιαλό με δίχως το τεμόνι

Να πάει στον Αϊ Αντώνη

Ο πλά ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αγέρα

Χρυσή μου περιστέρα

Παν τα παν τα κορίτσια στη δροσιά κεντάν χωρίς βελόνι

Γοργό μου χελιδόνι

Και ποιος και ποιος παπάς λειτούργησε με δίχως το φελόνι

Γοργό μου χελιδόνι

Πολλά πολλά κορίτσια μάζεψαν να κάμουν πανηγύρι

Δυόσμος και καρυοφύλλι

Και πα και παλε ματαγύριζαν στον πλάτανο να πάνε

Να πιούνε και να φάνε.

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Ο Λάμπρος Δάγλας. Η ψυχή και ο άνθρωπος σύμβολο του Μεγανησίου!

 

Ο ΠΟΛΥΤΑΛΑΝΤΟΣ ΜΕΓΑΝΗΣΙΩΤΗΣ ΒΙΟΛΙΤΖΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΤΗΣ!

Η οικογένεια των Κοντήδων του Μεγανησίου προέρχεται απ’ την Πυρσόγιαννη του νομού Ιωαννίνων και φέρει σαν προίκα της μια πλούσια ιστορική, όσο και πολιτιστική διαδρομή! Ο γενάρχης της Μήτρος Κοντής πήρε μέρος στην αποτυχημένη Επανάσταση των Ηπειρωτών στα 1857,  προκειμένου να ενωθούν με την ελεύθερη Ελλάδα. Κυνηγημένος ο Μήτρος απ’ τους τούρκους πέρασε, με την οικογένειά του, πρώτα στην Άρτα και στη συνέχεια στην Λευκάδα, όπου εγκαταστάθηκε στον Φρυά των Σφακιωτών! Ήταν ένας σμιλευτής, θα λέγαμε, της πέτρας! Ήταν από εκείνους τους Ηπειρομάστορες, που απ’ την Ενετοκρατία ακόμη, (1684 – 1797), έφταναν στα χωριά του νησιού και έφτιαχναν τα δικά μας υπέροχα πέτρινα σπίτια με τις πελεκητές έρτες στα πορτοπαράθυρα και τις στρογγυλλές κατωγόπορτες! Την τέχνη αυτή του <<καλλιτέχνη πετρά>> εξάσκησε στους Σφακιώτες και ο γιός του Μήτρου, ο Πέτρος Κοντής, ο οποίος έχει αφήσει στα χωριά των Σφακιωτών δυό πραγματικά έργα τέχνης, περί το 1880, τα δύο εκπληκτικά πέτρινα καμπαναριά του Αγίου Σπυριδώνου και του Αγίου Δινονυσίου στα Λαζαράτα, αυτά τα δίδυμα καμπαναριά, που θαρρείς ότι βγήκαν απ’ τα σωθικά κομπιούτερ!

Ακριβώς αυτή την δεξιοτεχνία του Πέτρου Κοντή πληροφορήθηκαν και στο Μεγανήσι, όπου τον κάλεσαν για να χτίσει το Δημοτικό σχολείο του Σπαρτοχωρίου! Έκτοτε έμεινε μόνιμα στο Σπαρτοχώρι, όπου και παντρεύτηκε. Απ’ τα παιδιά του μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο Νίκος Κοντής, που γεννήθηκε περί το 1910, γιατί ήταν ένας πολυτάλαντος άνθρωπος! Ήταν  ξυλογλύπτης,  μουσικός και αθλητής! Μαζί με την πατροπαράδοτη οικογενειακά  τέχνη του καλιτέχνη πετρά, έμαθε αυτοδίδακτα και την τέχνη του ξυλογλύπτη και κατασκεύαζε όλα εκείνα τα περίφημα ξύλινα  <<Κεντίδια>> στις παλιές κασέλες, στους κομούς, στα φορτσέρια και στις καναβέτες, που έπαιρναν προίκα οι Λευκαδιτοπούλες! Συγχρόνως ήταν και σπουδαίος αθλητής! Έπαιξε ποδόσφαιρο στην ομάδα τουυ Τηλυκράτη, σαν τερματοφύλακας, αλλά και σέντερ μπακ, όταν ακόμη ο Τηλυκράτης αγωνίζονταν μέσα στο Ενετικό Κάστρο, δηλαδή περί το 1930! Μάλιστα, όπως μας ανέφερε ο γιός του ο Διονύσης Κοντής, ο οποίος μας διέσωσε όλα τούτα τα έξοχα για την οικογένειά του, ο πατέρας του είναι ανάμεσα  στην γνωστή ιστορική φωτογραφία του Τηκυκράτη μέσα στο Κάστρο! Συγχρόνως, όμως, ο Νίκος Κοντής ήταν και περίφημος αθλητής στους δρόμους ημιαντοχής, όπου αναδείχθηκε, μάλιστα, πρωταθλήτής Ηπείρου και Ιονίων Νήσων στα 800 μέτρα!

Το μέγιστο ταλέντο του, όμως, ήταν στην μουσική! Μόνος του, αυτοδίδκατα, έγινε ένας εκπληκτικός βιολιτζής, που, έφτασε σε τέτοιο σημείο την τέχνη του, ώστε, πέραν απ’ το παίξιμό του στα Λαϊκά πανηγύιρια, έπαιζε  με το βιολί του και κλασσική μουσική! Μσζί με τον κλαριτζή Γιώργο Αθανίτη, τον γνωστό μας Τζούμα και τον λαουτιέρη Αντώνη Μαρκεζίνη, ήταν ατο αχώριστο <<τρίο>> σε κάθε πανηγύρι και γιορτή στο Μεγανήσι. Τότε, όπως μας τόνισε ο γιός του, ο Διονύσης, γλεντούσαν στα χωριά του Μεγανησίου με κάθε ευκαιρία, δεν περίμεναν μόνο τα πανηγύρια των πολιούχων των χωριών! Κυρίως στους πολλούς γάμους η ζυγιά του Τζούμα ήταν παρούσα, όπως προκύπτει και από σχετική γαμήλια φωτογραφία στο  Σπαρτοχώρι, την οποία δημοσιεύομε για πρώτη φορά, αφού φιλόφρονα μας την ενεχείρασε ο γιός του Διονύσης, ο οποίος, συνεχίζονντας την καλλιτεχνική φλέβα και κληρονομιά της οικογένιεας Κοντή είναι ένας εξαίρετος ζωγράφος, με πάνω από εκατό δημιουργίες, τις οποίες χαρίζει κυρίως σε φιλικά πρόσωπα, αλλά διατηρεί και ένα ικανοποιητικό αριθμό των εικαστικών του πονημάτων!

Ο Νικος Κοντής είναι ο <<μέντορας>> του μετέπειτα επίσης Σπαρτοχωρίτη κλαριτζή Αντώνη Λιονταρίτση! Όταν ο Αντώνης ήταν ακόμη έφηβος έβοσκε πρόβατα και έπαιζε εκπληκτική φλογέρα! Τον άκουσε ο Νίκος Κοντής και τον πήρε μαζί του στην ζυγιά του Τζούμα, όπου σιγά – σιγά έμαθε το κλαρίνο! Στη συνέχεια πέρασε στα χωριά του Ξηρόμερου, όπου τότε τα πανηγύρια ήταν και πολλά και τριήμερα, για να εγκατασταθεί στην Αθήνα οριστικά, όπου ο Αντώνης Λιονταρίτσης έπαιξε στα μεγάλα διασκεδαστικά κέντρα πέριξ της Ομόνοιας! Η κασέτα με τα τραγούδια του, αν έχει ψηφιοποιηθεί είναι ένα ιστορικό μουσικό μνημείο. Όπως μας διαβεβαίωσε ο Διονύσης Κοντής,  ο Λιονταρίτσης, που ήταν και τραγουδιστής,  είχε στο ρεπερτόριό του και το περίφημο τραγούδι <<Ο κοκοτός>>! Με αυτό τον τρόπο έχομε ακόμη μια μαρτυρία, την άλλη μας την έδωσε ο Αγιοπετρίτης Αποστόλης Αντύπας, πως άκουσε ο ίδιος τον Λιονταρίτση στο πανηγύρι <<Στης Παναγίας το ενιάημερο>>> στα Χορτάτα, το 1970, να τραγουδά και να παίζει τον <<κοκοτό>>. Εμείς, παρά ταύτα θα πούμε πως το εν λόγω τραγούδι, που <<δίνει και παίρνει>> στα σημερινά πανηγύρια των χωριών μας, μάλλον είναι Πρεβεζάνικο με Ποντιακή προέλευση, το οποίο πήραμε και στην Λευκάδα απ’ τον Τζάρα και τον Τουρκοβασίλη και το προσαρμόσαμε, στα πλαίσια της παραλλαγής, πάνω στα Λευκαδίτικα μουσικά και κοινωνικά δεδομένα!

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

 

To κομψοτέχνημα – καμπαναριό του Αγίου Διονυσίου στα Λαζαράτα! Έργο του Πέτρου Κοντή!

 

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΣΙΦ – ΤΣΑΦ!

Προαναφέραμε ότι, ο Πανταζής Κοντομίχης, στο έργο του ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ, περιλαμβάνει αρκετά Μεγανησιώτκα τραγούδια. Θα σταθούμε ακόμη, όμως, σε δύο ειδικότερα. Το πρώτο είναι σκωπτικό με τίτλο ΚΥΡΑ Μ’ Ο ΚΜΠΑΡΟΣ Σ’ ΑΓΑΠΕΙ, το δεύτερο είναι ερωτικό, με τίτλο ΠΟΝΕΙΣ Κ’ ΕΣΥ ΠΟΝΩ Κ’ ΕΓΩ, στο οποίο  πρέπει να εστιάσομε, γιατί   το χαρακτηρίζει και σαν <<Του χορού κοφτό>>, ή <<Τσίφ – τσάφ>>! Αν κρίνομε απ’ τον  χαρακτηρισμό <<Τσιφ – τσαφ>> μάλλον πρόκειται για γρήγορο και εύθυμο τραγούδι.

Πονείς κ’ εσύ πονώ κ’ εγώ, μαζί έχομε πόνο

Ένας τον έχει στην καρδιά, κι άλλος στα χείλη μόνο

Αν θέλεις ν’ αγαπιόμαστε μακριά απ’ τους γειτόνους

Βάλε μηλιά στην πόρτα σου να κρύβομε στους κλώνους!

Η μάνα σου μου τάστειλε τα μήλα στο μαντήλι

Και μ’ άφησε παραγγελιά να σε φιλώ στα χείλη

 

ΚΥΡΑ Μ’ Ο ΚΜΠΑΡΟΣ Σ’ ΑΓΑΠΕΙ…

Σύρντα σύρντα στο Βαθύ και βρίσκω έναν κουμπάρο

Κ’ έφαγα δα στο σπίτι του με όλο μου το θάρρος

Κουμπάρε Κεγιανίτ Ακρίτ  κάθισε κι ακουρμάσου

Το λόγο που θε να σου πω βάλτονε στην καρδιά σου

Το λόγο που θε να σου πω να μην τον πετάξεις

Μια χήρα πούναι εδευτού να δεις και να ξετάξεις…

Αν έχει ομορφιές καλές και έξυπνο χαμπέρι

Η κμπάρα που΄ναι εδευτού πρέπει να τήνε ξέρει

Σύρε κουμπάρα πες της το με τόση φρονιμάδα

Σύρε κ’ εξέτασέ τηνε αν έχει ομορφάδα

Κυρά μ’ ο κμπάρος σ’αγαπεί και ντρέπεται να σου το πει

Κι αν ντρέπεται, ξεντρέπεται στο σπίτι μου να έρχεται…

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

 

Μεγανησιώτισσα στα 1910! Πάει στα χωράφια με το παιδί στην κούνια του στο κεφάλι της! Η σκληρή όψη μιας τραχιάς και τυραγνισμένης ζωής… Με αφορμή τούτη την έξοχη φωτογραφία του Μποσουανά έγραψα το ποίημα που ακολουθεί. Ένας ύμνος, θέλω να πιστεύω, στην Μεγανησιώτισσα γυναίκα των αιώνων!

 

ΜΕΓΑΝΗΣΙΩΤΙΣΣΑ

Βήμα γοργό… Αλέστα ματιά…

Στεντόρεια ψυχή! Λέαινας θυμός!

 

Αρχαίας τραγωδίας το έλεος περαίνεις…

Ξωμάχας ζωής τίμιος ιδρώς!

 

Καρυάτιδα κυρά, ποιον δρόμο διαβαίνεις

ποιά στράτα τραβάς;

 

Ντελάλης βουβός… Μηνύματα σπέρνεις

αλέγρας ζωής!

 

Άτλαντας μέγας! Σηκώνεις πνοές θαλερές!

Ηράκλειας  θάλασσας τον δρόμο τραβάς…

 

Ταφίων  σπορά… Αιώνια Παναγιά!

Στο στήθος γαλούχησες τέκνα οργής!

 

Κύματα σκόρπισαν του Γιβραλτάρ!

Νόστιμον ήμαρ!

Στην ποδιά σου απίθωσαν Εσπερίδων μήλα χρυσά…

Η εξαίσια μουσική κουλτούρα του Μεγανησίου…

Μεγανησιώτισσες τραγουδούν! Ένας ιδανικός επίλογος, θαρρώ, πάνω στην πανάρχαια ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ του Μεγανησιού, που ξεκινά απ’ τους αρχαίους Ταφίους και πορεύεται ατόφια και αυθεντικά μέχρι τις μέρες μας!

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. Το ανωτέρω πόνημα αποτελεί απόσπασμα απ’ το υπό έκδοση νέο μου βιβλίο με τίτλο ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΑ ΛΑΪΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ. Για την καταγραφή της Μουσικής Πορείας του Μεγανησίου έχω μόνο ακούσματα, δεν έχω βιωματική γνώση, όπως τα ακούσματά μου απ’ τον αείμνηστο φιλόλογο Κώστα Δάγλα, ή τα πρόσφατα, απ’ τον  φίλο και εξαίρετο σύγχρονο Λευκαδίτη κλαριτζή τον Κώστα Αρματά, αλλά και τον φίλτατο Μεγανησιώτη Διονύση Κοντή. Στηρίχτηκα επί το πλείστον στην  σχετική βιβλιογραφία και σε γραπτές αναφορές στο διαδίκτυο εξαίρετων Μεγανησιωτών και Λευκαδίων μουσικολόγων και συγγραφέων, τους οποίους αναλυτικά αναφέρω στο κείμενο, αλλά  στηρίχτηκα και στον μεγάλο Πανταζή Κοντομίχη.

Ως εκ τούτου, αν υπάρχει κάποια παρατήρηση σε δική μου αστοχία ή παράλειψη για πρόσωπα και πράγματα, είναι ευπρόσδεκτη, ώστε να την συμπεριλάβω στο υπό έκδοση βιβλίο μου. Επίσης. Οι φωτογραφίες που χρησιμοποιώ ελήφθησαν, κατά κανόνα, απ’ τις δύο εξαίρετες  Μεγανησιώτικες ιστοσελίδες, MEGANISI  NEWS και ΜEGANISI LIFE, και άλλες απ’ το διαδίκτυο που κυκλοφορούν <<ορφανές>>… Άρα κάθε παρατήρηση, ή ένσταση και επί των φωτογραφιών είναι δεκτή… Εκ των προτέρων ευχαριστώ τον κάθε Μεγανησιώτη.

 

 

 

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *