Ο κορωνοϊός και ο Θουκυδίδης

Ο κορωνοϊός και ο Θουκυδίδης

               της ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΑΛΕΖΟΥ

Εικόνες τρόμου! Εικόνες Αποκάλυψης! Εικόνες φρίκης από ταινία της πιο αχαλίνωτης επιστημονικής φαντασίας! Φαντάσματα από το παρελθόν αναστήθηκαν, πήραν σάρκα και οστά και έστησαν ένα αποτρόπαιο σκηνικό φόβου αγωνίας και θανάτου πάνω στο κορμί της πληγωμένης ανθρωπότητας. Και ο πολίτης του κόσμου, ο κοσμοπολίτης του 21ου αιώνα, του αιώνα του επιστημονικού και τεχνολογικού θαύματος, άναυδος μέσα στον απόλυτο τρόμο γι’ αυτό που τόσο τραγικά ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια του, σ ’όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, δεν μπορεί να πιστέψει το απίστευτο, να παραδεχτεί το παράλογο : «που ζούμε», «τι ζούμε». Μέσα σε λίγες στιγμές, απρόσμενα, αναπάντεχα και δραστικά βλέπει να αλλάζουν όλα όσα μέχρι τώρα θεωρούσε δεδομένα στη ζωή τουκαι με ταχύτηταφωτός, κάνοντας στροφή 180 μοίρες, ζει με δεδομένα μιας άλλης εποχής, αιώνες, χιλιάδες χρόνια πριν. Προσπαθεί να εξηγήσει το ανεξήγητο, να ερμηνεύσει την τραγική αντινομία της εποχής του. Πως είναι δυνατόν στην εποχή που σημαδεύτηκε από τα τεράστια επιτεύγματα της επιστημονικής σκέψης, να βρίσκεται ο άνθρωπος εντελώς άοπλος και ανίσχυρος απέναντι σ ένα ιό άγνωστο και ακαταμάχητο ? Ναι παρουσίασε εκπληκτική εξέλιξη η επιστήμη, άλλαξε την ανθρώπινη ζωή στις εξωτερικές συντεταγμένες της με τις εφαρμογές της σύγχρονης τεχνολογίας, στην ποιότητα όμως της ζωής δεν πρόσφερε τίποτα, μάλλον την έκανε χειρότερη. Συσσώρευσε γνώσεις, πολλές αμέτρητες γνώσεις, από τις οποίες όμως λείπει η μια Γνώση, η Γνώση που έχει κέντρο τον άνθρωπο, βάση τον πολιτισμό, την συνείδηση της κοινωνικής ευθύνης. Συνεπαρμένος από τις τεράστιες δυνατότητες που του έδινε η επιστήμη, πίστεψε τυφλά ότι θα του λύσει όλα τα προβλήματα, έγινε αλαζόνας και άπληστος, κατάλυσε την έννοια του μέτρου και έδωσε προτεραιότητα στην υλική πλευρά της ζωής. Η προσπάθεια του να κορέσει την ακόρεστη δίψα του για κέρδος για την απόκτηση όσο το δυνατόν περισσότερης οικονομικής δύναμης, τον ώθησε σε λάθος επιλογές, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή. Και είμαστε μάρτυρες καθημερινά αυτών των παράλογων επιλογών και των οδυνηρών αποτελεσμάτων τους. Επιδόθηκε σε μια ξέφρενη κούρσα εξοπλισμών, πάνω στην οποία στηρίχθηκαν τα μεγάλα κρατικά και ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα των ανεπτυγμένων χωρών και για να πουλήσουν τα όπλα τους με διάφορα προσχήματα εξαπολύουν πολέμους όπου το αντίτιμο θα είναι μεγαλύτερο. Η απληστία του τον παρέσυρε στον υπερκαταναλωτισμό και συνακόλουθα στην υπερεκβιομηχάνιση και την υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων. Έτσι κατέστρεψε το περιβάλλον, μόλυνε τον αέρα που αναπνέουμε, μόλυνε το νερό που πίνουμε, μόλυνε τις θάλασσές, κατέστρεψε τα δάση και έδιωξε τα ζώα από το φυσικό τους χώρο, κατέκαυσε τον Αμαζόνιο, τον πυρήνα του οξυγόνου, δημιούργησε μεταλλαγμένα προϊόντα, πυρηνικά απόβλητα. Ανάγκασε τον άνθρωπο να ζει με μια φύση πληγωμένη και εκδικητική. Τα τελευταία χρόνια δοκίμασε αυτή την εκδικητική μανία της φύσης και διαισθανόταν ότι κάτι τρομερό θα συμβεί. Δε φανταζόταν ποτέ την απόλυτη τραγικότητά του, παρά τις προειδοποιήσεις.

Ένας αόρατος εχθρός ο covid-19 μέσα σε ελάχιστο χρόνο κατέρριψε το μύθο του παντοδύναμου, του υπεράνθρωπου, μαστίγωσε την αλαζονεία του, κατέδειξε τη μικρότητά του, τη μηδαμινότητά του. Γκρέμισε τον τεράστιο τεχνολογικό επιστημονικό γίγαντα που είχε δημιουργήσει, γιατί είχε γυάλινα πόδια, δεν είχε βάσεις ηθικές, δεν είχε ανθρωπισμό. Ο άνθρωπος της σημερινής εποχής διέπραξε Ύβρη με το νόημα στον όρο που έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες. Και κάποτε θα ερχόταν ο χρόνος για να λειτουργήσει η Νέμεση. Και η Νέμεση έφτασε και λειτουργεί μέσα σ αυτό το απέραντο σκηνικό του θανάτου, που παραπέμπει σε άλλες εποχές, χιλιετίες πριν, 2500 χρόνια, όταν ξέσπασε ο λοιμός στην Αθήνα το 2ο έτος του πελοποννησιακου πολέμου {το 430 π.Χ.}. Τον λοιμό τον περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια ο Θουκυδίδης, που αρρώστησε και ο ίδιος και σώθηκε, στα κεφάλαια 47-54 του δεύτερου βιβλίου της ιστορίας του. Από το λοιμό πέθανε και ο Περικλής, ο δημοκρατικός ηγέτης της Αθήνας. Ο λοιμός δεν έκανε διακρίσεις. Το παράδοξο είναι ότι υπάρχουν πολλές ομοιότητες στις δύο εποχές όσον αφορά στην εξάπλωση της αρρώστιας, στις αιτίες, στα συμπτώματα της, στις αντιδράσεις των ανθρώπων.

Το καλοκαίρι του 430 π Χ αφηγείται ο Θουκυδίδης, ξέσπασε μια φοβερή επιδημία στην Αθήνα. Άρχισε από την Αιθιοπία, την πέρα της Αιγύπτου, {το σημερινό Σουδάν}, κατέβηκε στην Αίγυπτο και στη Λιβύη, στην Περσία και στους γύρω από την Λήμνο τόπους, κατόπιν στον Πειραιά και στην Αθήνα. Η διασπορά της ήτανε πολύ μεγάλη. Όσον αφορά την αιτία της φαίνεται ότι υπήρχε διαφωνία αν η αρρώστια ήρθε απ’ έξω ή αναπτύχθηκε μέσα στην πόλη που η κατάσταση ήταν αποπνιχτική, επειδή όλος ο αγροτικός πληθυσμός είχε συγκεντρωθεί στην Αθήνα και ζούσε μέσα σε άθλιες συνθήκες. Πολλοί πίστεψαν ότι έριξαν δηλητήριο στα πηγάδια που έπιναν νερό, οι σπαρτιάτες, γιατί τότε δεν υπήρχαν βρύσες. Ο Θουκυδίδης δεν εκφέρει άποψη.

Η νόσος άρχιζε με ισχυρό πυρετό, πταρνίσματα, βραχνάδα, ισχυρό πόνο στο στήθος και δυνατό βήχα, φλεγμονές σε όλο το εσωτερικό του σώματος, διάρροια. Περιγράφει και άλλα τρομερά συμπτώματα. Και αποφαίνεται ο Θουκυδίδης: «η αρρώστια αυτή υπήρξε ανώτερη από κάθε περιγραφή και προσέβαλε καθέναν με σφοδρότητα που ξεπερνούσε τα όρια της αντοχής της ανθρώπινης φύσης». Οι γιατροί προσπαθούσαν να θεραπεύσουν χωρίς να γνωρίζουν την αρρώστια και προπάντων πέθαιναν οι ίδιοι, όσο περισσότερο πλησίαζαν τους αρρώστους. Και δεν βρέθηκε κανένα φάρμακο που η χρήση του να ωφελεί όλους, διότι εκείνο που ωφελούσε τον έναν έβλαπτε τον άλλον.

Η μετάδοση της ασθένειας ήταν αστραπιαία και πολλοί πέθαιναν στο σπίτι τους αβοήθητοι, γιατί ούτε κανείς τους πλησίαζε από φόβο μήπως μολυνθεί, αλλά ούτε οι ασθενείς ήθελαν να τους πλησιάζουν. Και άλλοι πέθαιναν σαν τα πρόβατα καθώς μολύνονταν από τη θεραπεία των άλλων. Και ήταν τόσοι πολλοί νεκροί που οι περισσότεροι Αθηναίοι αναγκάστηκαν να παραβιάσουν και αυτοί τα ιερά έθιμα της ταφής και καθένας έθαβε τους νεκρούς του όπως μπορούσε παραβιάζοντας τους θείους και τους ανθρώπινους νόμους

Η αρρώστια επιπλέον έδωσε αφορμή να διαπραχθούν παρανομίες την πόλη, που πριν θα ντρέπονταν να διαπράξουν. Επειδή έβλεπαν πόσο γρήγορα μεταβαλλόταν η ζωή δίπλα τους, φρονούσαν ότι έπρεπε να απολαύσουν γρήγορα τα πάντα χωρίς να σέβονται ούτε θεούς ούτε νόμους, αφού έβλεπαν ότι και οι ευσεβείς και οι ασεβείς πέθαιναν αδιάκριτα και ότι δεν θα ζούσαν για να τιμωρηθούν για τις ανομίες τους.

Το χειρότερο απ’ όλα λέει ο Θουκυδίδης ήταν η αθυμία που κατέλαβε τους κατοίκους. Αθυμία, έλλειψη διάθεσης, κατάθλιψη έχει καταλάβει και όλους εμάς σήμερα καθώς ζούμε μέσα σε αυτό το σκηνικό του θανάτου και καθώς συγκρίνοντας τις εποχές διαπιστώνουμε με θλίψη, πίκρα και απογοήτευση ότι τίποτε δεν άλλαξε στην ανθρώπινη μοίρα. Πάντα ήμασταν και είμαστε στο έλεος ενός εχθρού είτε είναι ορατός είτε αόρατος αποτέλεσμα της απάνθρωπης, παράφρονης ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το εάν θα είμαστε εξαρτάται από το πόσο θα λειτουργήσει τούτη η συμφορά στο να συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος που τον οδήγησαν οι λάθος επιλογές του και οι παραλείψεις του, να ανανήψει, να βάλει άλλες προτεραιότητες στη ζωή του, ανθρώπινες. Μέχρι τότε «Μένουμε σπίτι» και αυτός που ζει σε καλύβα στην Αφρική και αυτός που ζει σε παλάτια στις μητροπόλεις του «ανεπτυγμένου» κόσμου. Και οι άστεγοι του πολιτισμένου κόσμου; Αυτός είναι ο κόσμος μας. Ίσως έρθουν καλύτερες μετά την δοκιμασία μέρες. Ας το ελπίσουμε…

 

Υ.Γ   Σε αυτή την τρομερή κρίση δοκιμάστηκε ο ανθρωπισμός, η ανθρώπινη ψυχή και ευαισθησία και έγιναν ολοφάνερες πια δύο διαφορετικές στάσεις απέναντι στην έγνοια για τη σωτηρία της ανθρώπινης ζωής:

Από τη μία ο κυνισμός, η κατωτερότητα, η μικρότητα, η ανευθυνότητα, η αδιαφορία, η παραφροσύνη, η εκμετάλλευση, η ολιγωρία, η ιδιοτέλεια, χαρακτηριστικά αρκετών ηγετών που διευθύνουν τις τύχες των λαών, αλλά και αρκετών συνανθρώπων μας. Από την άλλη η άδολη προσφορά, η αυταπάρνηση, η αλληλεγγύη, ο αδιάκοπος αγώνας, η συμπαράσταση, η φροντίδα, η υπευθυνότητα, η ανιδιοτέλεια, η αγάπη όλων αυτών που από οποιαδήποτε θέση προσφέρουν σ΄ αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση. Σε όλους αυτούς τους Ανθρώπους τους απόλυτα ήρωες. «Στώμεν καλώς».

 

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *