FortsaLefkada.gr 
της Χρυσούλας Σκλαβενίτη
Η ενασχόληση μου με τον ψηφιακό τουριστικό οδηγό golefkas.gr μου άφησε το χούι να μελετάω όποιο άρθρο πέφτει στην αντίληψή μου και αφορά στον τουρισμό και τις εναλλακτικές ή παραδοσιακές μορφές του.
Η ενασχόληση μου με το golefkas εννοείται ότι δεν με έκανε ειδική σε θέματα τουρισμού, αλλά μου έδωσε τη δυνατότητα να αποκτήσω μια αρκετά ολοκληρωμένη εικόνα για τις δυνατότητες του νησιού και πώς οι “υπεύθυνοι” τις “εκμεταλλεύονται” προς όφελος της Λευκάδας.
Και μια αυτές τις δυνατότητες της υπέροχης Λευκάδας μας, είναι ο γαστρονομικός της πλούτος.
Αυτά σαν εισαγωγή τα θεωρώ απαραίτητα για να μη νομίσει κάποιος ότι εδώ θα κάνω κάποια βαρύγδουπη ανάλυση.
Αυτό που θα κάνω είναι να περιγράψω πώς βιώνω 5 χρόνια τώρα σαν επισκέπτρια το Φεστιβάλ Λευκαδίτικης Γαστρονομίας (και για 6η χρονιά θα το βιώσω και εφέτος). Δεν είναι παρά μια καθαρά προσωπική άποψη και μόνο.
Το Φεστιβάλ Λευκαδίτικης Γαστρονομίας πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 11 & 12 Ιουλίου του 2014 στην πλατεία Μαρκά στην πόλη της Λευκάδας.
Πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Λευκάδας (ΔΕΠΟΚΑΛ), της Εταιρείας Ανάπτυξης του Επιμελητηρίου Λευκάδας και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Ιονίων Νήσων (ΠΕΔ ΙΝ) και ήταν αφιερωμένο στην Λευκαδίτισσα μαγείρισσα και συγγραφέα Εύη Βουτσινά.
Στόχος η ανάδειξη της γαστρονομικής ταυτότητας της Λευκάδας και των παραδοσιακών επαγγελμάτων που σχετίζονται με την γαστρονομία.
Το πρόγραμμά του περιελάμβανε μια σειρά ομιλιών σχετικά με τη γαστρονομία, τον τουρισμό και την παράδοση της Λευκάδας και εργαστήρια μαγειρικής με τοπικά παραδοσιακά προϊόντα του νησιού από σπουδαστές και καθηγητές Δημόσιων ΙΕΚ Μαγειρικής, γνωστούς σεφ και σεφ λεσχών γαστρονομίας.
Στην πλατεία Μαρκά υπήρχαν στημένα περίπτερα από τοπικούς παραγωγούς και επιχειρηματίες με έκθεση τοπικών προϊόντων και κεράσματα για τους επισκέπτες.
Παράλληλα έτρεχαν μια σειρά άλλων εκδηλώσεων που πλαισίωσαν το φεστιβάλ, όπως η πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση Λευκαδίτικου μαχαιριού, εκθέσεις βιβλίου και φωτογραφίας, μουσικά και χορευτικά δρώμενα κ.ά.
Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ ήταν επισκέψιμοι οι εξής χώροι: η συλλογή Μεταβυζαντινών Κειμηλίων της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας., το Μουσείο του Ορφέα και οι Ι.Ν Αγίων Αναργύρων και Παναγίας των Ξένων (οι ίδιοι χώροι ήταν επισκέψιμοι και στα επόμενα φεστιβάλ).
Τα επόμενα φεστιβάλ (2ο, 3ο, 4ο, 5ο) πραγματοποιήθηκαν με τους ίδιους διοργανωτές, στον ίδιο χώρο. Ήταν όλα διήμερα (Σάββατο και Κυριακή πλέον) και οι ημερομηνίες διεξαγωγής τους έπαιζαν από το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου, μέχρι τα μέσα Ιουλίου.
Αυτά ήταν αφιερωμένα στα όσπρια (2ο), στις πίτες (3ο), στα ψάρια και θαλασσινά (4ο) και στα αλλαντικά της Λευκάδας (5ο). (Πετυχημένες θεωρώ επιλογές ως θέματα).
Οι ομιλίες έδωσαν τη θέση τους σε απλούς χαιρετισμούς από το 3ο φεστιβάλ και μετά.
Τα εργαστήρια μαγειρικής συνεχίστηκαν παίρνοντας μέρος κάθε χρόνο όλο και πιο διάσημοι Έλληνες σεφ και όλο και περισσότερες Λέσχες Γαστρονομίας. (Ωστόσο την τελευταία κυρίως φορά, και το γνωρίζω πολύ καλά αυτό, υπήρχαν προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του προγράμματος και οι δυσαρέσκεια περίσσευε).
Οι παράλληλες εκδηλώσεις σταδιακά περιορίστηκαν σε μουσικά δρώμενα. Βέβαια λόγω θερινής περιόδου έτρεχε πάντα κάποια έκθεση στη γειτονική Αίθουσα Τέχνης “Θεόδωρος Στάμος”, χωρίς ωστόσο να σχετίζεται με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ.
Η έκθεση τοπικών προϊόντων συνεχίστηκε με τη συμμετοχή τοπικών παραγωγών και επιχειρηματιών που πρόσφεραν και κεράσματα στους επισκέπτες. (Κάθε χρόνο και πιο υποτονική όσον αφορά στις συμμετοχές, αλλά και την όρεξη όσων συμμετείχαν)
Όλα τα φεστιβάλ μεταδόθηκαν ζωντανά από το από το ραδιοφωνικό σταθμό PRISMA 91,6 FM (με παρουσιαστή τον Παναγιώτη Κουνιάκη) και από το Δημοτικό Ραδιοφωνικό Σταθμό Καρυάς 96,7 FM
Από το 3ο φεστιβάλ και μετά, εγκαινιάστηκε η δράση “Taste Lefkada – Συμμετέχω κι εγώ”, σύμφωνα την οποία εστιατόρια της πόλης που έφεραν το διακριτικό σήμα “Τaste Lefkada” πρόσφεραν κεράσματα στους επισκέπτες, ενώ στο λιμάνι του Νυδριού και της Βασιλικής πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις γευσιγνωσίας στις οποίες υπήρξε κέρασμα των επισκεπτών. Δεν είχα τη δυνατότητα να παρακολουθήσω αυτές τις “Εκδηλώσεις γευσιγνωσίας”, για να έχω προσωπική άποψη,, όμως από φωτογραφικά στιγμιότυπα που είδα στα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης του νησιού, δεν ήταν κάτι παραπάνω από κεράσματα. (Αν ωστόσο θυμάμαι καλά την τελευταία χρονιά υπήρχε ένα σχετικό μπάχαλο με τα εστιατόρια που συμμετείχαν στη δράση).
Στα Φεστιβάλ έδωσαν το παρόν και το Κοινωνικό Συσσίτιο του Δήμου Λευκάδας με την υποστήριξη της Equal Society και του Οίκου Πρόνοιας της Ι.Μ. Λευκάδος & Ιθάκης μια χρονιά, ενώ τα δύο τελευταία χρόνια υπήρχε και συμμετοχή από τα Μονοπάτια Αλληλεγγύης με Διεθνείς Συμμετοχές από διάφορες χώρες.
Οι επισκέπτες του φεστιβάλ ήταν κυρίως ντόπιοι Λευκαδίτες της πόλης περισσότερο ή των χωριών, κάμποσοι Έλληνες παραθεριστές στο νησί και ελάχιστοι ξένοι τουρίστες. (Υπάρχει εδώ το ερώτημα αν έχει ξεκαθαριστεί σε τι κοινό απευθύνεται η εκδήλωση αυτή).
Τα κεράσματα (πλούσια να πω την αλήθεια), στα περίπτερα της έκθεσης των προϊόντων γίνονταν ανάρπαστα σε χρόνο μηδέν. Το ίδιο συνέβαινε και με τα πιάτα από τα εργαστήρια μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. Σε κάποιες περιπτώσεις περνούσε η σκέψη από το μυαλό μου, ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είχαν ίσως μέρες να φάνε κάτι και έπεφταν έτσι, με τόση … όρεξη στα δωρεάν εδέσματα. Βέβαια, παρακολουθώντας μια δυο αντίστοιχες εκδηλώσεις στο άστυ, παρατήρησα ακριβώς την ίδια συμπεριφορά, και σκέφτηκα ότι αν και έχουν περάσει πάνω από 70 χρόνια από την Κατοχή, δεν έχουμε ξεπεράσει ως λαός το “κατοχικό” σύνδρομο και όπου ακούμε δωρεάν κέρασμα τρέχουμε.
Σε ώρες αιχμής, όποιος πραγματικά ήθελε να πληροφορηθεί για τα προϊόντα κάποιου παραγωγού δυσκολευόταν, λόγω της στενότητας του χώρου μπροστά στα περίπτερα και του πλήθους, καθώς τα κεράσματα έτρεχαν παράλληλα με την έκθεση των προϊόντων τους.
Τα πραγματικά παραδοσιακά Λευκαδίτικα πιάτα που παρασκευάστηκαν και παρουσιάστηκαν στους επισκέπτες απλά δεν υπήρχαν, με εξαίρεση ίσως την περίφημη φακή Εγκλουβής, που είχαν φροντίσει οι παραγωγοί να έχουν ήδη μαγειρεμένη και δεν σχετίζεται με τα εργαστήρια μαγειρικής του Φεστιβάλ.
Μια σειρά από πεντανόστιμες και ευρηματικές, δε λέω, γαστρονομικές προτάσεις με τα τοπικά μας προϊόντα έκαναν την εμφάνισή τους, δίνοντας σαφώς το σκεπτικό ότι η γαστρονομία δεν είναι στατική, αλλά εξελίσσεται. Ωστόσο η ταπεινή προσωπική μου γνώμη είναι ότι δεν έδιναν το στίγμα ούτε της γεύσης των προϊόντων μας αλλά ούτε και του παραδοσιακού τρόπου μαγειρέματος που πραγματικά είναι μοναδικός και για κάθε πιάτο έχει το νόημα του.
Οι ομιλίες των δυο πρώτων χρόνων του φεστιβάλ έντυναν το γεγονός με το απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο, παρέχοντας πληροφορίες, θεωρίες και σκέψεις για τη γαστρονομία ως τουριστικό προϊόν και να πω την αλήθεια δεν κατάλαβα γιατί έπαψαν να πλαισιώνουν τα προγράμματά του.
Στα φεστιβάλ δίνουν χρώμα και ζωντάνια οι δεκάδες εθελοντές που ήταν πρόθυμοι να βοηθήσουν και να κατατοπίσουν τους επισκέπτες, ενώ ανάρπαστη γίνεται η δροσερή λεμονάδα που πρόσφερουν.
Το Φεστιβάλ Λευκαδίτικης Γαστρονομίας είναι μια εκπληκτική ευκαιρία να γνωρίσουν οι επισκέπτες του νησιού (και οι ντόπιοι, γιατί όχι) τον θησαυρό των γεύσεων που μας προσφέρει το νησί μας.
Ωστόσο έχω την αίσθηση ότι πνίγεται μέσα στη βολή του “μια από τα ίδια” κάθε χρόνο. Δεν υπάρχει η διάθεση (;), οι ιδέες (;) για κάτι το διαφορετικό. Έχει κουράσει τους συμμετέχοντες και δε δίνει και τίποτα νέο στους επισκέπτες. Δεν είναι παρά μια βόλτα που πάμε, βλέπουμε γνωστούς και φίλους, τσιμπάμε κάτι γευστικό, χαζεύουμε τα μαγειρέματα, ακούμε και λίγο μουσική και πάμε παρακάτω.
Θα πρέπει ωστόσο να πω ότι υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν πολύ για αυτή την εκδήλωση, που είναι εκεί από την πρώτη στιγμή μέχρι την τελευταία και τρέχουν για όλα και για όλους!
Αφορμή γι΄ αυτές τις γραμμές, ήταν μια σειρά άρθρων που διάβασα σχετικά με το Tinos Food Paths μια διαδρομή γεύσης στο νησί της Τήνου που εδώ και 5 χρόνια ανανεώνεται και ταξιδεύει τον επισκέπτη σε όλο το νησί με ένα απλό αλλά τόσο ιδιαίτερο σκεπτικό:
Το φαγητό, ένας από τους βασικότερους και ομορφότερους τρόπους γνωριμίας ενός τόπου. Ο γαστρονομικός μας πολιτισμός βρίσκεται παντού. Στη θάλασσα και στα χωράφια μας. Στα σπίτια μας και στις αυλές. Στα κατώγια. Στα κελάρια. Στα αγαθά που κρατάνε στα χέρια τους και στην ψυχή τους οι άνθρωποι του τόπου αυτού. Η εξωστρέφεια αυτού του πολιτιστικού στοιχείου μας αφορά. Όλους. Από το μικρότερο καφενείο στην πλατεία του χωριού ή σε κάποιο στενό της Χώρας μέχρι το μεγαλύτερο εστιατόριο, παραλιακό, παραθαλάσσιο ή εντός της ενδοχώρας.
Και σκέφτηκα με το φτωχό μυαλό μου γιατί η δική μας διαδρομή γεύσης να ξεκινά και να σταματά στην πλατεία Μαρκά;
Ιδιαίτερα με δεδομένο το γεγονός ότι στο νησί μας πραγματοποιούνται σχεδόν κάθε καλοκαίρι, 10 τουλάχιστον ακόμα εκδηλώσεις με θέμα (άμεσο ή έμμεσο) τη γαστρονομία του νησιού.
(Γιορτή φακής στο οροπέδιο του Αγίου Δονάτου, Γιορτή Μελιού στο Δράγανο, Γιορτή Ψαριού και παραδοσιακών τρόπων ψαρέματος στη Λυγιά, Ριγανάδα, παρουσίαση παλιών λιοτριβιών και χωριάτικος γάμος στην Καρυά, Αλώνισμα στο Άλατρο, Γιορτή Λαδόπιτας στους Καρυώτες, Βραδιά σπαγέτου στην Αμμούσω, Γιορτή κρασιού στους Πηγαδισάνους και στην Απόλπαινα, -μπορεί να γίνεται και κάποια άλλη εκδήλωση, αλλά δε μου έρχεται στο μυαλό αυτή τη στιγμή).
Στην πλειοψηφία τους οι παραπάνω εκδηλώσεις, είναι πολύ πετυχημένες και δημοφιλείς. Κάποιες, δύο μπορώ να σκεφτώ, έχουν πιο τοπικό χαρακτήρα. Κοινό τους χαρακτηριστικό τα μοναδικά προϊόντα και συνταγές του νησιού, στην απλή, καθημερινή τους μορφή.
Οι εκδηλώσεις αυτές πραγματοποιούνται κυρίως το μήνα Αύγουστο. Το φεστιβάλ γαστρονομίας γίνεται όπως είπαμε κυρίως το μήνα Ιούλιο. Για αρχή, γιατί κανείς δεν σκέφτηκε όλες αυτές οι εκδηλώσεις να ενταχθούν κάτω από τη σκέπη του Φεστιβάλ Λευκαδίτικης Γαστρονομίας; Ανεξάρτητα από τις ημερομηνίες διεξαγωγής τους, Θα έδιναν με αυτή την απλή κίνηση τη αίσθηση στους επισκέπτες του νησιού ότι τα τοπικά προϊόντα και οι συνταγές του νησιού είναι ένα “γεγονός” που μπορείς να το συναντήσεις σε κάθε χωριό του νησιού, καθ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Από κει και πέρα ας παραμείνουμε στο βασικό διήμερο: Γιατί θα πρέπει η δράση του να περιορίζεται στην πλατεία Μαρκά; (Μια πανέμορφη πλατεία, πλαισιωμένη από δυο εκκλησιές-έργα τέχνης και το υπέροχο κτήριο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, που όμως είναι κλειστή από παντού και την απογευματινή ώρα, στην κυριολεξία λιώνεις από ζέστη).
Γιατί δεν μπορεί να οργανωθεί ένα δρώμενο κάθε χρονιά σε σημεία ιδιαίτερου φυσικού και γαστρονομικού ενδιαφέροντος;
Στους βόλτους για παράδειγμα και στο οροπέδιο του Αγίου Δονάτου για τις φακές. Στο φυσικό περιβάλλον του πιο διάσημου προϊόντος του νησιού μας. Οι βόλτοι, (ιστορικό διατηρητέο μνημείο), η ζωή σε αυτούς, η σχέση τους με την αγροτική οικονομία της περιοχής, οι βόλτοι σαν μνημείο σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Οι φακές, η πορεία από το σπόρο στον καρπό, οι παραδοσιακοί τρόποι καλλιέργειας της, το εκκλησάκι του Σωτήρος, τα αλώνια, τα πηγάδια.
Στο Λιβάδι στην Καρυά αντίστοιχα για τα λαθύρια με παράλληλες διαδρομές στο μοναστήρι του Αη Γιάννη, στα Ρεκατσινάτα, στα γύρω χωριά.
Στα χωριά της νοτιοδυτικής Λευκάδας, στο μέλι, στις κυψέλες, στα βότανα και τα αγριολούλουδα της περιοχής.
Στη Λυγιά, στις ψαρόβαρκες και τις τράτες, γνωριμία με τα ψάρια της περιοχής, με τις παραδοσιακές συνταγές που σχετίζονται με αυτά.
Στο ιβάρι με το αυγοτάραχο που τείνει να ξεχαστεί η ύπαρξή του, όταν οι γειτονικές περιοχές το προωθούν με αξιόλογα κέρδη.
Το κρασί, το λάδι, μια γιορτή τρύγου στα αμπέλια, και γιατί όχι σε κάποιο από τα οινοποιεία του νησιού; Mια γιορτή σε ένα ελαιώνα του νησιού ή σε ένα λιοτρίβι;
Τα σιτηρά, ο θερισμός, το αλώνισμα, οι ανεμόμυλοι και οι νερόμυλοι που καταρρέουν ξεχασμένοι. Τα υπέροχα αρτοποιήματα του νησιού, τα λαδοκούλουρα, οι πίτες, το ψωμί …
Το κολατσιό, το προσφάι , η ριγανάδα, η πρωμάδα, το χωριάτικο λευκαδίτικο σπίτι, οι γωνιές του και η βολή του.
Το σαλάμι, τα εργαστήρια και ο τρόπος παρασκευής του.
Το παστέλι και το μαντολάτο, από τους κουρείς της Λευκάδας στα εργαστήρια παρασκευής τους.
Και από κει και πέρα γιατί δεν πλαισιώνονται όλα αυτά με άλλα στοιχεία από την παράδοσή μας, όπως έγινε στο 1ο φεστιβάλ με την έκθεση των Λευκαδίτικων μαχαιριών;
Γιατί δεν εμπλέκεται σε αυτό η καρσάνικη βελονιά, για την οποία δεν γίνεται απ’ όσο γνωρίζω καμία απολύτως εκδήλωση στο νησί;
Γιατί δεν εμπλέκεται η ντοπιολαλιά που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων του νησιού;
Γιατί δεν παρουσιάζεται η υπέροχη φορεσιά μας, στην καθημερινή και την γιορτινή της μορφή;
Γιατί δεν “ντύνονται” με τα τραγούδια και τις μουσικές των ανθρώπων που σχετίζονται με τα τοπικά προϊόντα, ψαράδες, αγρότες …
Γιατί δεν παρουσιάζεται ο αρχαιολογικός πλούτος του νησιού μας, από τη στιγμή που υπάρχουν ευρήματα που σχετίζονται με την παραγωγή τοπικών προϊόντων όπως του λαδιού ή του κρασιού;
Γιατί δεν “εκμεταλλευόμαστε” τις μανάδες και τις γιαγιάδες, αν φορούν ακόμα τη λευκαδίτικη φορεσιά ακόμα καλύτερα, να μαγειρέψουν ένα πιάτο καθαρά λευκαδίτικο, και στη συνέχεια ας το κάνουν και οι διάσημοι σεφ με τον γκουρμεδιάρικο τρόπο;
Και άλλα και άλλα ….
Ένα κάθε χρόνο, μια διαδρομή γεύσης πέρα από τα καθιερωμένα και τα τυπικά.
Κάθε χρόνο μια γεύση, ένας ιδιαίτερος προορισμός μέσα στο νησί.
Ας καταγράψουμε το γαστρονομικό μας πλούτο, τις συνταγές μας, τα φυσικά μνημεία, τα μνημεία αγροτικής οικονομίας, ας τα αξιοποιήσουμε προς όφελος του νησιού που αναζητά τον ποιοτικό και εναλλακτικό τουρισμό.
Μέσα από τη γαστρονομία όλα μπορούν να αξιοποιηθούν, τα μονοπάτια, τα εγκαταλελειμμένα χωριά, οι οικισμοί, η παράδοση, τα έθιμα, τα πάντα.
Δεν ξέρω το κόστος μιας τέτοια εκδήλωσης, δεν ξέρω την όρεξη που μπορεί κανείς να έχει μέσα στη φουλ τουριστική σεζόν, δεν ξέρω ακόμα αν τα μέσα καλοκαιριού είναι η κατάλληλη περίοδος για τέτοιες εκδηλώσεις (στην Τήνο γίνεται Μάιο – και πιστεύω ότι και στη Λευκάδα δεν θα έπρεπε να γίνεται κατακαλόκαιρο).
Μόλις κυκλοφόρησε και η αφίσα του 6ου Φεστιβάλ Λευκαδίτικης Γαστρονομίας. Αφιερωμένο στο μέλι εφέτος και γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι αρνήθηκαν οι διοργανωτές πρόταση από παραδοσιακή μαγείρισσα του νησιού να λάβει μέρος στα εργαστήρια μαγειρικής, γιατί ήταν απλά μια μαγείρισσα. Φοβάμαι ότι το πρόγραμμα του θα αναλωθεί σε μια από τα ίδια. Ας αναφέρω πληροφοριακά ότι φέτος την περίοδο αυτή η Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας θα είναι κλειστή και δε γνωρίζω τι θα γίνει και με τη Συλλογή Μεταβυζαντινών Κειμηλίων που στεγάζεται στο κτήριο της Βιβλιοθήκης και ήταν επισκέψιμο τις προηγούμενες χρονιές.
Ας περιμένουμε το πρόγραμμα όμως να δούμε αν γενικά έχει ανανεωθεί ως εκδήλωση, ή αν τελικά και φέτος θα αναλωθεί άδικα σε εμφύλιες διαμάχες που μόνο κακό κάνουν στο νησί μας (…, δεν έχω σχολιάσει παραπάνω το δεδομένο τούτο, αλλά είναι κοινό μυστικό σε όλους τους Λευκαδίτες, πόσο “τρώγονται’ μεταξύ τους και ποιοι).
Υπάρχουν εκατοντάδες ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες στο νησί μας και σιγά σιγά θα πρέπει να καταπιαστούμε με δαύτες.
Υ.Γ. Άσχετο με το Φεστιβάλ Γαστρονομίας το τελευταίο αυτό σχόλιο μου, αλλά σχετικότατο με τις γεύσεις και τη γαστρονομία γενικά. Βασικά για δυο ερωτήματα πρόκειται.
Υπάρχει κάποιο από τα εκατοντάδες εστιατόρια του νησιού μας, στην πόλη ή τα χωριά που να σερβίρει κλασικά Λευκαδίτικα πιάτα στο μενού του; Γνωρίζω ότι σερβίρονται παραλλαγές λευκαδίτικων πιάτων, αλλά η ερώτηση εδώ είναι αν κάποιος επισκέπτης μπορεί να βρει στην αυθεντική τους μορφή τις λευκαδίτικες συνταγές μαγειρεμένες. Ρωτάω γιατί πραγματικά δεν το γνωρίζω.
Και τέλος, πόσο δύσκολο είναι στα εκατοντάδες επίσης καφέ του νησιού, να σερβίρονται μικρά λαδοκούλουρα ή λαδόπιτα ή πορτοκαλόπιτα για κέρασμα και όχι άλλα γλυκίσματα; Τι κόστος παραπάνω έχει για τον επιχειρηματία, όταν ούτως ή άλλως, όλοι γνωρίζουμε ότι το κέρδος από τον καφέ είναι ικανοποιητικότατο;
Χρυσούλα Σκλαβενίτη
