Περί δεοντολογίας και μέσων ενημέρωσης (άρθρο του Ν. Γαζή)

φωτο nikos Του ΝΙΚΟΥ ΓΑΖΗ

Ρώτησαν κάποτε ένα σοφό βασιλιά:
– Άρχοντα, αν έχανες όλα σου τα αγαθά, ποιο από αυτά τα τρία θα ήθελες να σου μείνει τελευταίο: η ελευθερία, το χρυσάφι, ή η δόξα;
Και η απάντηση του βασιλιά ήταν:
– Oι πληροφορίες! Δώστε μου άφθονες και σωστές πληροφορίες κι όλα τα υπόλοιπα τα παίρνω πίσω!..
Η ανάγκη της επικοινωνίας και της πληροφόρησης είναι τόσο παλιά όσο και όλες οι άλλες βασικές ανθρώπινες ανάγκες, ακόμα και οι …θεϊκές!
΄Όταν ο Θεός έπλασε τον κόσμο, το πρώτο που έκανε ήταν να τον πλαισιώσει με μερικά τάγματα αγγέλων και αρχαγγέλων, προκειμένου να επικοινωνεί με τους ανθρώπους και δι΄αυτών να τους στέλνει τις σκέψεις και τις εντολές του.
Σε πολλές θρησκείες λοιπόν, ακόμη και σε ορισμένες μυθολογίες, βλέπουμε φτερωτά όντα που μεταφέρουν ειδήσεις και μηνύματα στο λεπτό, που συλλέγουν πληροφορίες για τις ανθρώπινες μπαγαποντιές και που ενίοτε επιδίδονται σε κουτσομπολιά αναστατώνοντας το σύμπαν. ΄Ετσι, ο Ερμής, η Αθηνά και η ΄Ιρις ήταν ταχυδρόμοι και ταυτόχρονα ρεπόρτερς του Ολύμπου, ο άγγελος Γαβριήλ, εκτός από αγγελιαφόρος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου για τους χριστιανούς, μετέφερε και στον προφήτη Μωάμεθ τις αποκαλύψεις του Αλλάχ για τους μουσουλμάνους και ο άγγελος Βοχού Μάννα αποκάλυψε στον Ζαρατούστρα τον αληθινό Θεό…
Η εφημερίδα
Η πληροφόρηση σήμερα είναι μια λειτουργία απόλυτα ταυτισμένη με την κοινωνική και οικονομική ζωή. Συνδέεται με τις πολιτικές αντιθέσεις και επηρεάζεται από τις διαφορετικές εκτιμήσεις, ενώ λειτουργεί τόσο πιο καθοριστικά όσο πιο σύνθετη γίνεται η σύγχρονη ζωή. Και βέβαια διακινείται τόσο πιο ελεύθερα όσο πιο δημοκρατική είναι η ανθρώπινη κοινωνία.
΄Ετσι εξηγείται, γιατί η ελευθεροτυπία αποτελεί τον πρώτο στόχο των φασιστικών καθεστώτων (και των πιστών τους) και γιατί πρωταρχικό μέλημα κάθε δικτατορίας είναι να καθυποτάξει ή να εξαφανίσει τον τύπο.
Η διαχείριση της πληροφόρησης αποτελεί καθήκον και προνόμιο των Μ.Μ.Ε.
Η εφημερίδα, έντυπη ή ηλεκτρονική, είναι το ακρογωνιαίο και καθοριστικότερο απ’ αυτά τα μέσα, γιατί σφυρηλατεί τους ισχυρότερους προσωπικούς δεσμούς με τον αναγνώστη, τον συντροφεύει αδιάκοπα σε τόπο και χρόνο που αυτός επιλέγει και του παρέχει την μεγαλύτερη δυνατότητα για αντίλογο ή για ενδεχόμενη ανασκευή και επανόρθωση κάποιας λαθεμένης εκτίμησης.
Η συνετή διαχείριση και προβολή της πληροφορίας, με μοναδικό κριτήριο την αλήθεια, είναι πρωταρχικό καθήκον κάθε μέσου μαζικής ενημέρωσης.
Σ’ αυτή την διαχείριση όμως, ελλοχεύουν μεγάλοι κίνδυνοι και παραμονεύουν επικίνδυνες ξελογιάστρες σειρήνες.
Σοβαρότεροι κίνδυνοι είναι η διολίσθηση στον κιτρινισμό, στον λίβελο, στην ανεπίτρεπτη παραβίαση της ιδιωτικής ζωής, αλλά και η αβασάνιστη προβολή ειδήσεων ή σχολίων που πλήττουν υπολήψεις.
Οι σειρήνες πάλι είναι η αθέμιτη κερδοσκοπία, η εξαγορά, η έμμεση διαφήμιση και η μετατροπή για οποιονδήποτε λόγο του μέσου σε νεροκουβαλητή παρατάξεων ή προσώπων.
Η δεοντολογία
Η δημοσιογραφική δεοντολογία οριοθετεί τα πλαίσια και τους κανόνες, ώστε η διαδικασία της ενημέρωσης να μην εκτρέπεται προς τις καταστάσεις που προαναφέραμε.
Δεν θα παραθέσω εδώ τους κανόνες της ΕΣΗΕΑ, ούτε τις δέκα αρχές που διατύπωσε η Συμβουλευτική Συνέλευση των Διεθνών και Περιφερειακών Οργανώσεων των Δημοσιογράφων.
Θα αρκεσθώ μόνο ν΄ αναφέρω τον βασικό μπούσουλα, ότι ο τύπος είναι πάντα με την μεριά του κοινού και όχι της οποιασδήποτε εξουσίας και σαν αρθρογράφος θα αναφερθώ στο σκοπό των άρθρων και των σχολίων, που είναι να ερμηνεύουν τα γεγονότα, να ασκούν έλεγχο στην εξουσία, να παίρνουν θέση στα μεγάλα ή μικρά προβλήματα της καθημερινής ζωής και να προσπαθούν να διορθώνουν τα κακώς κείμενα.
Υποθέτω πως με αυτά απάντησα και σε κάποιους φίλους, που με ρωτάνε (καλοπροαίρετα πάντα) τι έχω και τα βάζω πάντα με τους βουλευτές, τους δημάρχους και τους λοιπούς τοπικούς άρχοντες (ανεξαρτήτως κομμάτων) που διαχειρίζονται κάποιου είδους εξουσία. Και όσον αφορά την απορία τους, γιατί δεν αναφέρω και τα θετικά τους -που αναμφίβολα υπάρχουν κι αυτά- τους απαντώ πως δεν χρειάζεται κι ούτε περιμένουν από εμένα να τους προβάλλω, γιατί όλοι αυτοί βλέπετε έχουν τους λιβανιστές τους, που αναδεικνύουν και με το παραπάνω κάθε θετική πλευρά ή δράση τους…
Το τοπικό Μ.Μ.Ε.
Ο ρόλος του τοπικού μέσου ενημέρωσης είναι από τη φύση του δύσκολος. Περιορίζεται αναγκαστικά στην τοπική ενημέρωση και έχει χρέος να ασχοληθεί και να αναδείξει τα προβλήματα της τοπικής κοινωνίας. Υποχρεωτικά λοιπόν ασχολείται με πρόσωπα του στενού μας τοπικού κύκλου, στον οποίο λίγο-πολύ όλοι γνωριζόμαστε μεταξύ μας.
Η ηλεκτρονική εφημερίδα που διαβάζετε, έχει διατηρήσει σαν κόρη οφθαλμού την ανεξαρτησία της. ΄Ετσι, νομίζω πως έχει καταξιωθεί στην συνείδηση της τοπικής κοινωνίας για τη συνέπεια, την δίκαιη και αντικειμενική τοποθέτησή της στα τοπικά ζητήματα και την διαρκή προσπάθειά της να γίνεται όλο και καλύτερη.
Η ιστοσελίδα τούτη δεν υπήρξε και δεν προτίθεται να γίνει ούτε νεροκουβαλητής ούτε πολέμιος οποιουδήποτε. Κρίνει και σχολιάζει δημόσιους ρόλους και συγκεκριμένες συμπεριφορές που αφορούν την τοπική κοινωνία, αδιαφορώντας για τα πρόσωπα και ανεξάρτητα από το αν αυτά μας είναι συμπαθή, αδιάφορα ή αντιπαθή. Αυτό είναι το καθήκον μας, αυτό επιβάλλει η δεοντολογία, ακριβώς αυτό κάνουμε και αυτό προτιθέμεθα να συνεχίσουμε να πράττουμε και στο μέλλον.
Ο ρόλος του αβανταδόρου ή του κατ’ αποκοπήν «επικοινωνιολόγου» (και έμμεσου διαφημιστή), στον οποίο  ειδικεύονται κάποιοι άλλοι, σε μας  δεν ταιριάζει καθόλου και τον απορρίπτουμε χωρίς καμία συζήτηση.
΄Ενας άχαρος ρόλος
Η θέση του αρθρογράφου ή του σχολιαστή, σας διαβεβαιώνω, δεν είναι πάντα ευχάριστη. Γιατί γράφοντας κανείς άρθρα ή σχόλια, συχνά βιώνει αντικρουόμενα συναισθήματα.
Από τη μια υπάρχει η ικανοποίηση πως συνεισφέρει κι αυτός στην προβολή και την βελτίωση ζητημάτων που θεωρεί πως δεν εξελίσσονται σωστά. Απ΄ την άλλη διαπιστώνει πως έχει έναν πολύ άχαρο ρόλο, αφού αναγκαστικά κάποτε, σχολιάζοντας τα τοπικά προβλήματα, θα πρέπει να στεναχωρήσει γνωστούς του ανθρώπους.
Ο κίνδυνος λοιπόν να παρεξηγηθεί και να συρθεί σε προσωπική πλέον αντιπαράθεση ή έστω να πέσει σε ψυχρότητα με κάποιους, είναι μεγάλος.
Γι’ αυτό έγραψα τούτο το άρθρο. Θέλοντας να πω πως αναλαμβάνω μεν το ρίσκο κάποιας πιθανής αντιπαράθεσης, αλλά και να ξεκαθαρίσω με σαφήνεια και προς κάθε κατεύθυνση πως, ευτυχώς, ούτε χρωστάω ούτε μου χρωστάει κανείς.

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *